119

Transfer Fiyatlandırmasının Hukuki Niteliği

170

Görünürdeki işlemin muvazaa sebebiyle geçersiz olduğunun

üçüncü kişilere karşı ileri sürülemediği istisnai durumlar yazılı borç

ikrarı (TBK m. 19/2), tapu kütüğüne güvenin korunması (TMK m.

1023) ve dürüstlük kuralıdır (TMK m. 2). Örneğin; alacaklılarının icra

takibi endişesine düşen (B) böyle bir takip gerçekleştiğinde onların

tahsilat yapmasını önlemek için güvendiği yakını (A)’ya 100 bin liralık

yazılı borç ikrarında bulunmuş, ancak (A) bu senetten doğan alacağını

borçlusu olan ve borç ikrarından habersiz iyiniyetli (Ü)’ye olan borcu-

nu ifa amacıyla devretmişse, (B) bu senetten doğan borcun muvazaalı

olduğunu ileri süremez. Bunun gibi muvazaa sebebiyle geçersiz satım

sözleşmesine dayanan yolsuz tescile güvenerek mülkiyet veya sınırlı

ayni hak kazanan iyiniyetli üçüncü kişinin iktisabı korunmuştur.

100

bb. Vergi Hukukunda Muvazaa

Muvazaada, bir veya birden fazla kişinin, diğer gizli bir sözleş-

me tarafından değiştirilen veya ortadan kaldırılan başka bir sözleş-

me üzerinde anlaşmış olmaları gerekir iken, vergiden kaçınmanın bir

gizliliğe dayalı olması beklenmez.

101

Vergi hukukunda muvazaa, mü-

kelleflerin kendi aralarında yaptıkları görünürde bir anlaşmayla vergi

idaresini yanıltmak ve bu yolla ödeyecekleri vergiyi ya az ödemek ya

da hiç ödememek istemeleridir. Bunun için görünürde hukuki kuralla-

ra uygun, fakat gerçekte vergiden kurtulmayı amaçlayan sözleşmeler

yapılır.

102

Burada sözleşmeyi yapan taraflar vergiyi doğuran olayı asıl

amacından saptırarak ödenecek olan verginin konusunu, mükellefini

ve matrahını etkileyen sonuçlara ulaşmak ister. Bu takdirde yapılan

işlem vergi hukuku bakımından muvazaalı sayılır.

Türk vergi mevzuatında muvazaa kavramıyla ilgili çeşitli hüküm-

ler bulunur. 213 sayılı VUK’un 3/B maddesine göre vergilendirmede,

vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti

esastır. Vergi hukukunu ilgilendiren muvazaalı bir işlemle karşılaşıl-

100

Kazanımda bulunan kişi hakkın kazanılmasına engel olan durumu (tescilin yol-

suzluğunu) bilmiyor ve bilmesi de gerekmiyorsa iyiniyetli sayılır.

101

Daniel Gutmann, Vergiden Kaçınmanın Tanımlanması, Vergiden Kaçınmanın Ön-

lenmesi, çev. Selçuk Özgenç, Uluslararası Vergi Hukuku Konferansları Serisi-2,

Editör: Prof. Dr. Billur Yaltı, İstanbul, Ağustos, 2014, s. 7.

102

Burhan Gündoğdu, Muvazaa I, Özel Hukukta Muvazaa, Vergi Dünyası, 2005, S.

287, s. 99.