119

Transfer Fiyatlandırmasının Hukuki Niteliği

194

etkisi düzeltildikten sonra herhangi bir miktardaki emsalin kullanı-

labilmesi mümkündür. Zira dış emsalin muvazaalı olma ihtimali iç

emsale göre çok düşüktür.

Emsal incelemesinde en doğru olan, incelenen kurumun dışındaki

kurumların ilişkisiz gerçek kişi veya kurumlarla yaptığı benzer işlem-

lerin emsal olarak alınmasıdır. Nitekim OECD Rehberi’nde emsalle-

re uygunluk ilkesinin genellikle kontrol altındaki işlemlerle bağımlı

olmayan kurumlar arasındaki işlemlerin karşılaştırılması esasına da-

yandığı belirtilmiştir. Bu tür karşılaştırmaların yararlı olabilmesi için

verilerin ekonomik yönden birbirleriyle yeterli düzeyde karşılaştırıl-

maya elverişli olması gerekir. Kazancını transfer fiyatlandırması yo-

luyla örtülü olarak dağıttığı iddia edilen kurumla emsal olarak belirle-

nen kurumun yeterli ölçüde benzer olması gerekir. Farklılık olsa dahi

bu farklılığın ölçülebilir olması da kabul edilmelidir.

Aynı faaliyet konusuyla iştigal eden ve yapıları itibariyle (serma-

ye, sevk, idare vb.) birbirine benzeyen kurumların aynı nitelikteki iş-

lemleri ve bunlara uygulanan fiyat ve bedeller birbirleri bakımından

emsal olarak kabul edilebilir.

176

Özellikli durumlarda transfer fiyatlan-

dırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımının tespitinde dış emsallerin

dikkate alınması zorunludur. Aynı piyasada faaliyet gösteren kurum-

ların belirledikleri fiyat veya bedellerin emsal araştırmasında dikkate

alınabilmesi için aralarında çeşitli benzerliklerin bulunması şarttır.

Şöyle ki; her iki kurumun da ürün veya hizmet, kapasite, organizas-

yon sermaye yapısı, karşılaştırılan dönemler ve piyasa konumları iti-

bariyle benzer olması gerekir.

5520 sayılı KVK’nın 13/2 maddesinde sayılan kişiler arasında ger-

çekleşen alım, satım, imalat, inşaat işlemleriyle hizmet ilişkileri sebe-

biyle kazancın tamamen veya kısmen örtülü olarak dağıtılmış sayı-

labilmesi için bu işlem veya hizmetlerin emsallere uygunluk ilkesine

aykırı bir şekilde yapılmış olması şartı, bu işlem veya hizmetlerin taraf-

larının karşılıklı olarak edimlerinin değeri eşit olduğu sürece transfer

fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımının gerçekleşmeyeceği-

ni gösterir. Başka bir ifadeyle, transfer fiyatlandırması yoluyla örtü-

lü kazanç dağıtımı kurumun belli ilişkiler içinde bulunduğu kişilere,

176

H. Yalçın, S. Yücel, Gelir ve Kurumlar Vergisi Uygulamasında Giderler, İstanbul,

1996, s. 259.