119

TBB Dergisi 2015 (119)

Dilek KARADEMİR

247

işledikleri eylem ve yaptıkları işlemlerden birinci derecede Devleti sorumlu

tutan ve daha sonra da Devletin sorumlu kişiye rücu etmesini kabul eden

Anayasa’nın 129 uncu maddesinin beşinci fıkrası hükmüne de uygundur.”

Devletin birinci derecede sorumlu tutulmasının nedeni,

hâkimlerin doğrudan sorumluluk davası ile karşı karşıya kalmasını

önlemektir. Devletin sorumluluğunun kabulü ile zarar gören kişinin

zararını tam ve eksiksiz olarak tahsil edebilmesi sağlanmak istenmiş-

tir.

Karşılaştırmalı hukukta, Alman, Fransız, Yunan ve Avusturya

hukuklarında da hâkimlerin vermiş olduğu zararlardan Devlet birinci

derecede sorumlu tutulmuştur.

Devlet’in hangi kurumuna davanın yöneltileceği hususunda ise

“Hazine”nin yani Maliye Bakanlığı’nın davalı taraf olarak gösterile-

ceği yargı kararlarında yer almaktadır.

Nitekim hâkimlerin bağım-

sızlığı nedeni ile davalı Devlet organının Adalet Bakanlığı olmaması

hukuk tekniği ve etiği bakımından yerindedir.

Çünkü genel olarak

kamu görevlilerinin verdikleri zararlardan dolayı tazminat davası

kamu görevlisinin hiyerarşik olarak bağlı bulunduğu bakanlığa açılır.

Her ne kadar, belli hususlarda bağlantıları olsa da hâkimler hiyerarşik

bakımdan Adalet Bakanlığı’na bağlı değildirler; hâkimler bağımsız-

dırlar.

Devletin tazminata mahkûm olması halinde hâkim bizzat sorum-

lu olacaktır. Çünkü HMK m.46/3 uyarınca Devlet ödediği tazminat ne-

deni ile sorumlu hâkime ödeme tarihinden itibaren bir yıl içinde rücu

eder. Bu hüküm emredici bir hüküm olduğundan, tazminata mahkûm

olan Devletin sorumlu hâkime rücu etme konusunda takdir yetkisi

yoktur.

Devlet kusurlu personele rücu etmek zorundadır. Devlet’in

rücu etmemesi halinde, her yurttaş özellikle hâkimin kusurundan

Ejder Yılmaz, age., s.468; HUMK döneminde Devlet’in de sorumlu olması hak-

kındaki tartışma için bkz. Ahmet M. Kılıçoğlu, agm., s.263-266; ayrıca bkz. Emcet

Belgesay, “Türk Hukukunda Hâkimlerin Hukukî Mesuliyeti”, İstanbul1956, s.

251-252.

Ejder Yılmaz, age., s.468; Osman Ermumcu, Hâkimlerin Hukuki Sorumluluğu,

Adalet Yayınları, 2.Baskı, Ankara, 2013, s.62-64

Bkz. HGK, 2011/2-109 E., 2011/481 K. (Karslı, s.208); HGK, 12.12.2012, 2012/4-587

E., 2012/1108 K. (Mustafa Ateş, HMK Yargıtay İlke Kararları, Cilt 1, Yetkin Yayın-

ları, Ankara, 2013, s.258).

Ejder Yılmaz, age., s.499.

Hakan Pekcanıtez, Oğuz Atalay, Muhammet Özekes, Medeni Usul Hukuku, Yet-

kin Yayınları, 14. Baskı, Ankara, 2013, s.221.