119

TBB Dergisi 2015 (119)

Dilek KARADEMİR

249

miştir.

Kuvvetler ayrılığı ilkesi doğrultusunda hazırlanan Anayasa

m.9 ile m.138 vd. maddeleri yargıyı erklerden biri olarak tanımlamış ve

yargıcı yürütmenin görevlisi olan memurdan ayırmıştır. Anayasa’da

hala bu ilkeler geçerli olduğuna göre HMK’nun gerekçesinde yer alan

açıklamanın kabul edilebilir bir açıklama olmadığı belirtilmiştir.

Kanımca, hâkimin hukuki sorumluluğundan doğan tazminat da-

valarının Devlete yöneltilmesi yerindedir. Ancak bu hususun gerek-

çelendirilmesi yanlıştır. Gerçekten de, yargıç yürütmenin bir memuru

değildir. Tazminat davalarının Devlete yöneltilmesindeki yerindelik

ile yürütme erkindeki hiyerarşik ilişkiler dikkate alınarak düzenlenen

Anayasa m.129/5’in ilgisi bulunmamaktadır. Burada amaç maddi açı-

dan zarar görenin usulüne uygun tatmin edilmesidir. Çünkü hâkimin

hükmedilen tazminatı ödeyememe en azından derhal ödeyememe du-

rumu oluşabilir. Öte yandan Devletin davalı olması hâkimi tazminata

davaları ile meşgul olmaktan kurtaracak ve hâkimin asıl görevini yani

yargılama faaliyetini layığı ile yerine getirmesi sağlanacaktır.

D. HMK m.46- 49’un uygulanacağı yargı mensupları

HUMK’nda da HMK’nda da hâkimin hukuki sorumluluğuna iliş-

kin tazminat davası düzenlenirken, “hâkim” terimi kullanılmıştır. An-

cak her iki kanun döneminde de kimlerin “hâkim” kavramına dâhil

olduğu hususunda tereddütler mevcut olmuştur ve halen olmaktadır.

Hâkimlerin yargısal faaliyetlerinden kaynaklanan hukuki so-

rumluluğunu düzenleyen HUMK m.573- 576 hükümleri bütün hukuk

mahkemeleri hâkimleri, icra mahkemeleri hâkimleri, ceza hâkimleri

ve idari yargı hâkimleri hakkında uygulanırdı. 3533 sayılı Mecburi

Tahkim Kanunu’na göre hakem sıfatı ile hareket eden hâkimlere de

HUMK m.573- 576 uyarınca tazminat davası açılabilirdi.

Askeri mah-

keme hâkimlerine karşı açılan davalar da HUMK m.573- 576 kapsa-

mındaydı.

Abdurrahim Karslı, age., s.200.

Ender Dedeağaç, “6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Getirdikleri”,

Sayili_HMK_Getirdikleri_ic.pdf>e-rişim tarihi 07.12.2014, s.49.

Bkz. 25.3.1931 gün ve 19/25 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı (Baki Kuru, s.5830).

Bkz. örneğin 4. HD, 12.1.1951, 1923/233 (Baki Kuru, age., s.5830).

Bkz. örneğin 4. HD, 29.1.1959, 1386/963 (Baki Kuru, age., s.5830).