119

TBB Dergisi 2015 (119)

Dilek KARADEMİR

251

Kuru’ya göre Danıştay (ve diğer Yüksek Mahkemelerin) başkan ve

üyelerine karşı da HUMK m.573-m.576’ya dayanarak tazminat dava-

sı açılabilir çünkü

“Usulün 573. maddesinde geçen “hâkim” tabirinin kaza

hakkını kullanan kimselere ilişkin bulunduğunda tereddüt edilemez”.

Savcılar ise HUMK m.573- 576 kapsamında değildir. 7.10.2009 gün

2009/4-361 E. 2009/399 K. ve 7.10.2009 gün 2009/4-362 E. 2009/400 K. sa-

yılı HGK kararlarında da savcıların iddianame düzenlemeleri de dâhil

olmak üzere doğacak sorumluluklarının HUMK 573. madde kapsamı-

na alınamayacağı, savcıların sorumluluklarının idari yargıda çözüm-

leneceği belirtilmiştir.

Yargıtay 4. HD 10.6.1999 gün 1999/4284 E. 1999/5514 K. sayılı ka-

rarında, adalet müfettişleri hakkında da HUMK 573. maddesinin uy-

gulanmayacağı; eğer bir sorumlulukları varsa bu sorumluluklarından

ötürü adalet müfettişlerine karşı idari yargıda dava açılabileceği kara-

rına varılmıştır.

HMK dönemindeki uygulamaya gelirsek; HMK m.46’da “hâkim”

deyimi kullanılmıştır. HMK m.47’de ise görevli mahkeme belirtilirken

ilk derece ve bölge adliye mahkemesi hâkimlerinden, Yargıtay Başkan

ve üyeleri ile kanunen onlarla aynı konumda olanlardan bahsedilmiş-

tir. HMK m. 46/2 ile de “Tazminat davasının açılması, hâkime karşı bir

ceza soruşturmasının yapılması yahut mahkûmiyet şartına bağlana-

maz.” hükmü getirilmiştir.

HMK m.46’nın hükümet gerekçesinde ise şöyle denilmiştir:

“Hükümde geçen “hâkim” kavramı genel anlamda kullanılmıştır. Buna,

yargı yetkisini kullanan tüm hâkimler dâhildir. Örneğin, ilk derece mahkemesi

Yargıtay-Danıştay Başkan ve Üyelerinin HUMK m.573-m.576 hükümlerinde yer

alan “hâkim” tabiri dışında ele alınıp, onları “hâkimlik” görevinden dolayı “so-

rumsuzlukla donattığını ve bunun sonucu olarak, onları “keyfi harekete” adeta

teşvik ettiğini düşünebilmek de mümkün değildir. … HGK, bu kararı ile, tıpkı

milletvekilleri için Anayasa’nın 83. maddesinde öngörülen yasama dokunulmaz-

lığı müessesesine benzer bir şekilde, kazai dokunulmazlık müessesesi ihdas etmiş

bulunmaktadır. … Konuyu yargı bağımsızlığı ile izah etmek HUMK m.573-m.576

hükümlerini ihlal anlamına gelir. …” HGK, 22.3.2000, 2000/2E., 2000/2K. Altın-

daki

Başkanı Tahir Alp’in karşı oy yazısı (Baki Kuru, age., s.5865-5866).

Baki Kuru, age., s.5867-5868;

29.1.1959, 1386/963 (Baki Kuru, age., s.5867);

aynı görüşte bkz. Emcet Belgesay, agm., s.300; Ahmet M. Kılıçoğlu, agm., s.240.

Ender Dedeağaç, agm., s.48.

Aras, tazminat davası açılabilmesi için öncelikle hâkimin cezai olarak sorumlulu-

ğunun sabit görülmesi gerektiği görüşündedir.(Bahaddin Aras, agm., s.142).