119

Son Kanun Değişiklikleri Işığında Hâkimin Hukuki Sorumluluğu

260

gılama faaliyeti ile de ilgili bulunması zorunludur. Aksi halde zarara neden

olduğu iddia edilen eylem hâkimin idari davranışları ile ilgili olabilir.”

Bu noktada HMK m.46- 49’da düzenlenen hâkimin yargısal faali-

yetinden kaynaklanan tazminat davası ile 5271 sayılı Türk Ceza Ka-

nunu m.141 vd.’de düzenlenen ceza hâkimlerinin koruma tedbirlerine

ilişkin kararlarından kaynaklanan tazminat davası arasındaki farka

değinmekte yarar vardır. TCK m.141 ve devamında haksız arama, el

koyma, yakalama ve tutuklama hallerinde bireyin uğradığı zararı

Devlet’in tazmin etmesi söz konusudur. Buna göre HMK m.46 vd. ve

TCK m.141 vd.’nda düzenlenen sorumluluk kurumları, amaç, kaynak,

koşullar ve sonuçlar bakımından farklı alanları düzenlemektedirler.

Bu iki kurum arasında genel kanun -özel kanun ilişkisi ya da önceki

kanun - sonraki kanun ilişkisinden bahsedilemez. Biri diğerinin yeri-

ne geçemez. Koşulların oluşması halinde, davacı birine ya da her ikisi-

ne birden başvurabilir.

Açılan bir davada hangi kurumun uygulan-

ması gerektiği hususunda tereddüt edilir ise bakılması gereken nokta

“davanın konusu”dur.

Örneğin;

“Davacı vekili müvekkilinin … 2009 yılı Kasım ayında tutuklandığını,

itiraz ve tahliye sebeplerinin her seferinde basmakalıp ifadelerle reddolunduğu-

nu, tutuklamaya, tutuklamanın devamına veya tahliye isteminin reddine iliş-

kin kararlarda … gerekçe

gösterilmediğini iddia ederek manevi tazminat

istemiştir. …

Dava dilekçesi dikkate alındığında, hâkimin kararındaki koru-

ma tedbirlerine ilişkin takdirin yerindeliği değil; bu takdiri kullanırken kabili

tevil ve izah olmayacak surette vazıh ve sarahati katiyei kanuniyeye mugayir

karar verilmiş olması zararın kaynağıdır ve ilgili hâkimin kasdi davranarak

hukuka aykırı aldığı kararla HUMK’un 573/2 (HMK m.46/1-c) maddesini

ihlal ettiği ileri sürülmüştür. … gerekçesiz olarak tutuklama ve tutuklamanın

devamına dair verilen kararın kanunun açık hükmünün ihlal edilmek suretiyle

verilmesi nedeniyle hakimin sorumluluğuna dayanıldığı; bu itibarla davanın

hukuki niteliğinin hakimlerin sorumluluğunu düzenleyen HMK 46 ve devamı

maddeleri hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği açıktır.”

4. HD, 10.6.1999, 4284/5514 (Ejder Yılmaz, age., s.469).

HGK, 24.11.2010, 2010/4-551 E., 2010/598 K. (Ömer Uğur Gençcan, age., s.336).

HGK,14.03.2012, 2012/4-48E., 2012/133K. (Ömer Uğur Gençcan, age., s.337-339).

HGK, 10.04.2013 2012/4-1823 E., 2013/464 K. (Ömer Uğur Gençcan, s.340-342);

Bkz. benzer bir karar: “Dava açılırken dayanılan hukuki ve maddi olguların gö-

reve etkili olduğu durumda öncelikle hukuki nitelemenin yapılması ve sonucuna

göre de bu tür davalara bakma görevinin hangi mahkemeye ait olduğunun belir-

lenmesi gerekir.” HGK, 28.11.2012, 2012/4-1099 E., 2012/877 K. (Mustafa Ateş,