119

Son Kanun Değişiklikleri Işığında Hâkimin Hukuki Sorumluluğu

264

yerinde olarak, hâkimin menfaat elde ederek yalnızca kanuna değil

her türlü hukuk kuralına aykırı davranarak hüküm veya karar vermiş

olmasının hukuki sorumluluğu gerektirdiği görüşündedir. Yılmaz’a

göre HMK m.46/1-b’deki “kanuna aykırılık”, “hukuka aykırılık” ola-

rak yorumlanmalıdır.

Sağlanan veya vaat edilen menfaat sebebiyle verilen hükümde,

hâkim ilgili kanuna aykırı davranmamış ama usul hukukunun ya

da ilgili kanunun kendisine tanıdığı takdir hakkını kötüye kullanmış

ise, zarar gören, yine Devlet aleyhine tazminat davası açabilir. Çünkü

hâkim MK m.4 uyarınca hukuka ve hakkaniyete göre kullanması ge-

reken takdir hakkını kötüye kullanmıştır.

c. Farklı bir anlam yüklenemeyecek kadar açık ve kesin bir kanun hük-

müne aykırı karar veya hüküm verilmiş olması (HMK m.46/1-c)

HMK m.33 gereğince, hâkim önüne gelen uyuşmazlığa hukuku

kendiliğinden uygular. Kanunlar yeteri kadar açık ya da hiç hüküm

içermediğinde, hâkimin nasıl hareket edeceği Medeni Kanun m.1’de

belirtilmiştir. Eğer hâkim hukuku yanlış uygulamışsa, kanunu yanlış

yorumlamışsa, bu bir kanun yolu sebebidir. Bununla birlikte, kanun

metninin, herhangi bir yoruma gerek kalmayacak derecede ve başka

bir şekilde anlaşılamayacak kadar açık ve kesin olmasına ve hâkimin

kanunu başka türlü anlayıp yorumlama ihtimali bulunmamasına rağ-

men, hâkim ilgili kanunu yanlış uygularsa bu durumdan zarar gö-

ren taraf Devlet’e tazminat davası açabilir. Kılıçoğlu, hâkimin benzer

olaylara ilişkin içtihatlara aykırı karar vermesini de sorumluluk se-

bebi olarak belirtmiştir.

Kanımca, değişen yaşam koşullarını, mev-

cut kanunları ve içtihatları dikkatli bir şekilde değerlendirerek içtihat

değişikliğine giden ilk derece mahkemesi hâkimleri bakımdan, HMK

m.46’da yer alan diğer sebepler oluşmadığı sürece sırf önceki içtihada

aykırılık sorumluluk davasına sebep olmamalıdır.

Bu sebebe dayanılarak dava açılabilmesi için hâkimin ağır kusurlu

olması yeterlidir.

Hâkim, tamamen iyiniyetle ve tarafsız olarak, ta-

Ejder Yılmaz, age., s.478.

Bkz. MK m.2; Bilge Umar, age., s.181.

Ahmet M. Kılıçoğlu, agm., s.244.

4. HD, 24.12.1996, 5036/12614 (Erhan Günay, age., s.23); Emcet Belgesay, agm.,

s.284; Ahmet M. Kılıçoğlu kanunun açık bir hükmünü basit bir ihmal sonucu çiğ-

nemesini dahi sorumluluğun varlığı için yeterli görmüştür. (Ahmet M. Kılıçoğlu,