119

531 / 617

Doğu Akdeniz’de Hidrokarbon Kaynakları ve Uluslararası Hukuka Göre Bölgedeki Kıta Sahanlığı ... 530
(3) Oransallık
Oransallık, deniz alanlarının sınırlandırmasında dikkate alınması
gereken önemli bir faktördür.117 Bu çerçevede, deniz alanı sınırlandır-
ması, her bir tarafa verilecek deniz alanı yüzölçümü ile bu alana ba-
kan kıyı uzunluğunun oranı dikkate alınarak yapılmalıdır.
Başlangıçta UAD, oransallığı, ‘eşit uzaklık’ metodunun uygulan-
masından kaynaklı hakkaniyete aykırı sonucun düzeltilmesi ama-
cıyla dikkate alınması gereken son faktör olarak değerlendirmiştir.118
Daha sonra, uluslararası yargı ve hakem mahkemeleri kararlarında
oransallığın fonksiyonunu hem coğrafi119 hem de fonksiyonel 120 ola-
rak daha genişletmiştir. Böylece, oransallık yargı kararlarında iki rol
oynamaya başlamıştır: ‘hakkaniyetin test edilmesi’ ve başlangıçta belir-
lenecek ‘eşit uzaklık çizgisinin’ yerinin hakkaniyete ulaşmak amacıyla
düzeltilmesi.121
Oransallık faktörünün devlet uygulamalarındaki yeri çok istisnai
kalmaktadır. Ama yine de bazı sınırlandırma anlaşmalarında, 1974 ta-
117 Jonathan I. Charney, “The Delimitation of Ocean Boundaries”, Ocean Develop-
ment and International Law, The Journal of Marine Affairs, Vol. 18, Nr. 5, New
York, 1987, s. 515.
118 I.C.J. Reports 1969, op. cit., s. 52, par. 98.
119 Tunus/Libya Davasında UAD, iç bükey ve dış bükey durumu olmamasına rağ-
men bitişik sahiller arasındaki sınırlandırmada orantılılığa dayanmıştır. I.C.J. Re-
port 1982, op. cit., s. 91, par. 131; Diğer bazı kararlarda orantılılık karşılıklı sahiller
arasındaki sınırlandırmada değerlendirmeye alınmıştır. Bkz., Maine Körfezi Da-
vası, I.C.J. Report 1984, s. 323, par. 184-185 ve s. 334-337, par. 218-222; Libya/Malta
Davası, I.C.J. Report 1985, op. cit., s. 50, par. 68 ve s. 53-55, par. 74-75; Grönland/
Jan Mayen Davası, I.C.J. Report 1993, op. cit., s. 65-69, par. 61-69; Eritre/Yemen
Davası, The Eritrea/Yemen arbitration (second phase), op. cit., s. 1010-1011, par.
165-168; Orantılılık, coğrafi durumu Kuzey Denizi Davasındaki orijinal durum-
dan farklılık gösteren diğer bazı davalarda da dikkate alınmıştır. Bkz., Barbados/
Trinidad ve Tobago Tâhkimi, Arbitration between Barbados and the Republic of
Trinidad and Tobago, relating to the Delimitation of the Exclusive Economic Zone
and the Continental Shelf between them, Award of the Arbitral Tribunal - April
11, 2006, s. 102-103, par. 337-338.
id=1152 (e.t.: 11 Eylül 2014); Romanya/Ukrayna Davası, I.C.J. Reports 2009, op.
cit., s. 129-130, par. 210-216.
120 Orantılılık, belirlenen sınırlandırma çizgisinin hakkaniyete uygunluğunun tes-
ti olarak uygulanmıştır. Bkz., Tunus/Libya Kıta Sahanlığı Davası, I.C.J. Reports
1982, s. 75, par. 103; Libya/Malta Kıta Sahanlığı Davası, I.C.J. Reports 1985, s. 45,
par. 58; Bazı başka örneklerde, orantılılık, geçici olarak belirlenen eşit uzaklık çiz-
gisinin kaydırılmasında belirleyici bir faktör olarak kullanılmıştır. Bkz., Maine
Körfezi Davası, I.C.J. Reports 1984, op. cit., s. 336, par. 222.
121 Yoshifumi Tanaka, The International Law of the Sea, op., cit., s. 201.