106 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Peri URAN
105
ve dini figürler ifade özgürlüğünün sınırlandırma nedenleri arasında
sayılmasa da “
acil sosyal ihtiyaç
” kriterinden hareketle böyle bir sınır-
landırmanın yapılabileceğini, başkalarının dini inançlarının da 10/2.
maddede yer alan ‘
başkalarının hakları
’ kapsamına girdiğini belirtmiş-
tir. Yüksek Mahkeme, söz konusu kararda çoğulculuk, hoşgörü ve açık
fikirliliğin demokratik toplumun unsurları olduğunu ve şok edici, kış-
kırtıcı görüşlerin de ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi ge-
rektiğini belirtmekle birlikte, söz konusu romanda yalnızca şok edici
fikirlerin değil aynı zamanda İslam dininin peygamberinin kişiliğine
hakaret dolu bir saldırının bulunduğunu, bu nedenle Türk makamları-
nın yaptığı müdahalenin 10. maddeyi ihlal etmediğine karar vermiştir.
Yukarıdaki kararlar çerçevesinde Yüksek Mahkeme’nin özel ha-
yatın korunması, genel ahlakın korunması ve basın özgürlüğünün
sağlanması arasında bir denge kurulması konusunda isabetli bir tu-
tum sergilediği anlaşılmaktadır. AİHM’nin basın özgürlüğünün ku-
ral, sınırlandırmanın ise istisna olduğu anlayışını benimsemiş olduğu,
özellikle ulusal güvenlik, kamu düzeni, suçun önlenmesi gibi durum-
larda dahi basın özgürlüğünün sınırlandırılması konusunda aşırıya
kaçmadığı görülmektedir. Devletin ve toplumun korunması amacıyla
basın özgürlüğünün sözleşmeci devletler tarafından sınırlandırıldığı
durumlarda, Yüksek Mahkeme’nin otorite karşısında özgürlüğü koru-
ma altına alan yaklaşımı dikkate değerdir.
IV. Anayasa Mahkemesi’nin Basın Özgürlüğüne İlişkin Çeşitli
Kararları
Anayasa Mahkemesi basın özgürlüğünü düşünce ve kanaat öz-
gürlüğünü tamamlayan ve onun kullanılmasını sağlayan bir özgür-
lük olarak ele almaktadır. Anayasa Mahkemesi’ne göre:
“….düşünce
ve kanaat özgürlüğünü tamamlayan ve onun kullanılmasını sağlayan basın
özgürlüğü
de düşünce ve kanaat özgürlüğü gibi mutlak ve sınırsız değildir...
Geniş
halk kitlelerinin düşünce ve kanaatleri üzerinde etki yapan basının öz-
gür olması, toplumun huzur ve selametini ve Devletin güvenliğini ihlal edecek
mahiyetteki beyanların ve yazıların cezasız bırakılması demek de
ğ
il, sadece
basının önceden kayıtlama ve kısıtlamaya tabi tutulmaması demektir.
İçtimai
görevini yerine getirebilmesi için basının hür olması kadar sorumluluk suuru
ile hareket etmesi de sarttır. Sorumluluk şuurundan yoksun bir basın, her so-