111 / 617
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Anayasa Mahkemesi’nin Basın Özgürlüğüne...
110
kullanılamayacagı sonucuna varılabilecegi ileri sürülmektedir.
67
Nite-
kim, 5680 sayılı Basın Kanunu’nun 31. maddesinin Anayasa’nın düşün-
ce, basın ve bilim özgürlüğünü düzenleyen 17, 20, 21, 22, 24. maddele-
rine aykırı olduğu gerekçesiyle açılan iptal davasına ilişkin kararında,
Mahkeme’nin pozitivist yaklaşımı dikkat çekmektedir. Söz konusu
kararda Anayasa Mahkemesi, yabancı memleketlerde basılan ve ya-
yımlanan eserlerle ilgili olarak, Anayasa’da açık ya da kapalı herhangi
bir hükmün bulunmadığını, bu konunun düzenlenmesinin kanuna ve
kanun koyucuya bırakıldığını, yabancı memleketlerde basılan ve yayı-
lan eserlerin basın hürriyetinin düzenlendiği 22. madde kapsamında
görülemeyeceğini, Basın Kanunu’nun 31. maddesindeki, bu tür eser-
lerin yurda sokulması ve dağıtılması konusunda Bakanlar Kuruluna
yasaklama yetkisi veren hükmün Anayasa’ya aykırı olmadığını belirt-
miştir.
68
Oysa, Mahkemenin pozitivist yaklaşımı asmaya yönelik ve
hukukun Anayasa dısındaki kaynaklarına vurgu yapan değerlendir-
meleri de bulunmaktadır. Örnegin 1986/11 sayılı kararında Mahkeme,
hukuk devleti konusunda: “
Anayasanın açık hükümlerinden önce hukukun
bilinen ve tüm uygar ülkelerin benimseyip uydugu ilkelere uygun olması ge-
rekir....... Anayasa ve hukukun üstün kurallarıyla kendini
baglı sayıp yargı
denetimine açık olan, yasaların üstünde yasa koyucunun da bozamayacagı te-
mel hukuk ilkeleri ve Anayasa bulundugu bilincinden uzaklastıgında geçersiz
kalacagını bilen devlettir
”
69
yorumunu yapmaktadır. Temel hak ve özgür-
lüklerin korunmasının anayasa yargısının mesruiyet kaynağı olduğu
düşünüldüğünde, anayasaya uygunluk denetimi yaparken, Anayasa
Mahkemesi’nin genelde özgürlükler ve özelde basın özgürlüğü karşı-
sında ihtiyatlı bir tutum degil, koruyucu ve gelistirici bir tutum içinde
bulunması gerekmektedir. Anayasa’da sınırlı hak anlayısını yansıtan
ve devletin ideolojik tarzda yorumlanmasına yol açan hükümlerin
yanısıra çogulculuga ve sınırlı iktidara isaret eden, insanın serbestçe
gelisimini esas almayı gerektiren hukuk devleti, demokratik devlet ve
insan haklarına saygı gibi ifadeler de yer almaktadır. Nitekim Mah-
67
Reyhan Sunay, 1961- 1982 Anayasaları Döneminde Anayasa Mahkemesi’nin İfade
Hürriyeti Konusundaki Yaklaşımı ve İlgili Karar Özetleri, LDT Yayınları, Ankara,
2002, s. 12.
68
AYM, E. 1963/170, K. 1963/178, K.T. 05.07.1963,
AMKD
, Sayı: 1, s. 373-374.Poziti-
vist hak anlayışını yansıtan bu tutumun 1982 Anayasası döneminde de sürdürül-
düğü ileri sürülmektedir. Bu yönde bkz. Sunay,
age
., s. 13.
69
AYM, E. 1985/31, K. 1986/11, K.T. 27.3.1986.