108 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Peri URAN
107
açıklanmasının suç sayıldıgı, oysa düsünce ve kanaat hürriyetinin her
iki yöndeki fikir ve görüslerin serbestçe açıklanması anlamına geldigi,
bu sebeple düsünce ve kanaat hürriyetinin özüne dokunuldugu ileri
sürülmüstür. Anayasa Mahkemesi ise “......
bu iddialara dayanan itiraz,
Mahkememizin 8/4/1963 günlü ve 1963/83 sayılı kararında açıklanan gerek-
çeler ile reddedilmis ve bu iste baskaca bir iddia da ileri sürülmemis oldugundan
isbu itirazın dahi 1963/83 sayılı kararımızda yazılı gerekçelerle reddi gerekir.
”
değerlendirmesinde bulunmuştur.
59
Anayasa Mahkemesi 13.05.1971 tarihli ve 1402 sayılı Sıkıyönetim
Kanunu’nun 3. maddesinin b ve c fıkralarının, Anayasa’nın basın dışı
haberleşme araçlarından yararlanmayı ve basın hürriyetini düzenle-
yen maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle açılan iptal davasına iliş-
kin kararında
60
ise “
……..Basın hürriyetini sınırlamanın çeşitli yolları ve
aşamaları vardır. Sansür de sadece bu yol ve aşamalardan bir tanesidir. Belirli
durumlarda basın hürriyetinin sınırlanmasına cevaz veren Anayasa hükmü
o sınırlamalar içinde sansürün de yer alabileceğini öngörmüş demektedir. Şu
duruma göre 1402 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin (c) fıkrasında yer alan
ve yukarıda bb bendinde açıklanan ‘gazete, dergi, kitap ve diğer yayımların
basın ve yayımını kayıtlamak veya bunlar üzerine sansür koymak veya Sıkı-
yönetim bölgesine sokulmasını yasaklamak’ yetkisinin Anayasa’ya aykırı yönü
yoktur.
” biçimindeki ifadeden de anlaşılacağı üzere, bu defa sansürü,
basın özgürlüğünü sınırlandırmanın yollarından biri olarak görmek
suretiyle önceden benimsediği hakkın özü yaklaşımını terk etmiştir.
Anayasa Mahkemesi söz konusu kararında, Sıkıyönetim Komutanlığı-
na matbaaları kapatma yetkisinin verilmesini ise
“
...sıkıyönetim ilanını
zorunlu kılan bir ortamda basımevlerinin olumsuz, yıkıcı faaliyetleri, ağır ve
tehlikeli durumlara, Devlet ve millet bünyesinde geniş
ölçüde tahribata yol
açabileceği..
”
61
gerekçesiyle Anayasaya uygun bulmuştur. Oysa bası-
mevlerini kapatma yetkisinin Sıkıyönetim Komutanlığına verilmesi-
nin haber, düşünce ve kanaatlerin serbestçe yayımlanmasını engelleyi-
ci nitelikte bir sınırlandırma olduğu ortadadır. Zira, karşıoy yazısında
yer alan
62
“
.... sıkıyönetim, dıs veya içten gelecek tehlikelere karsı ülkeyi ve
anayasal düzeni korumayı amaç edinen bir yönetim biçimidir. Anayasa düze-
59
AYM, E. 1963/19, K. 1963/86, K.T. 8.4.1963.
60
AYM, E. 1971/31, K. 1972/5, K.T. 16.02.1972.
61
AYM, E. 1971/31, K. 1972/5, K.T. 15-16.02.1972.
62
AYM, E. 1971/31, K. 1972/5, K.T. 15-16.02.1972,
AMKD
, Sayı: 10, s. 232.