TBB Dergisi 120.Sayı

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Anayasa Mahkemesi’nin Basın Özgürlüğüne...

106

rumsuz kuvvet gibi er geç soysuzlaşır ve toplum hayatını sarsan ve milli gü-

venliği tehlikeye sokan bir kuvvet halini alır. Düşünce ve basın hürriyetleri ne

kadar mukaddes olursa olsun böyle bir durum karşısında toplum düzenini ve

milli güvenliği korumakla görevli olan kanun koyucu gerekli tedbirleri almak

zorunluluğundadır.”

Anayasa Mahkemesi’nin, basın özgürlüğünün sınırlandırılmasın-

da sınırın ne olması gerektiğine, diğer bir ifadeyle basın özgürlüğünün

özüne hangi durumlarda dokunulmuş sayılacağına ilişkin yaklaşımı-

nı ortaya koymak açısından çeşitli kararlarının ele alınması gerekmek-

tedir. Anayasa Mahkemesi 1963 yılında verdiği bir kararda

“………

Kaldı ki, sözü geçen. (B) bendindeki yasaklama ile basın sansüre tabi tutulma-

mış, gazete ve dergi çıkarılması önceden izin alma ve mali teminat gösterme

şartına bağlanmamış, haber, düşünce ve kanaatlerin serbestçe yayınlanması-

nı engelleyici ve zorlaştırıcı iktisadi, mali ve teknik kayıtlar konulmamıştır.

Şu halde bahsi geçen bent ile düşünce ve kanaat hürriyetinin gayesine uygun

şekilde kullanılmasını zorlaştıran veya imkânsızlaştıran bir sınırlama yapıl-

mamıştır. Bu itibarla bent hükmü ile düşünce ve kanaat hürriyetinin özüne

dokunulmamış ve bu öz tahrip edilmemiştir.

” ifadesinden de anlaşılacağı

üzere, basının sansüre tabi tutulması, kitap, gazete ve dergi çıkarılma-

sının önceden izin alma ve mali teminat yatırma şartına bağlanması,

haber, düşünce ve kanaatlerin serbestçe yayımlanmasını engelleyici

veya zorlayıcı iktisadi, mali ve teknik kayıtların konulması durumla-

rında basın özgürlüğünün özüne dokunulmasının söz konusu olaca-

ğını belirtmektedir. Nitekim, Mahkeme daha sonra yapılan bir itiraz

başvurusunu da bu kararına atıf yaparak reddetmiştir. Itiraz başvu-

rusuna konu teskil eden olay, Son Havadis Gazetesi’nin 15, 16 ve 17

Eylül 1962 günlü sayılarında, Yüksek Adalet Divanı tarafından verilen

kararlarla bunların infazına ilişkin ve 27 Mayıs’ı zedeleyecek nitelikte

yazılar ve resimler yayımlamak suretiyle ilgili kanun hükmüne ay-

kırı harekette bulunduğu gerekçesiyle Gazetenin sorumlu Müdürü

hakkında kamu davası açılmasıdır. Açılan davada anayasaya aykırılık

itirazına ilişkin olarak, ilgili hükümle vatandasların yargı organınca

verilmis ve kesinlesmis kararlar hakkında lehteki düsünce ve kana-

atlerini serbestçe açıklayabilmelerine karsılık, aleyhteki düsüncelerin

AYM, E. 1963/16, K. 1963/83, K.T. 08.04.1963.

AYM, E. 1963/16, K. 1963/83, K.T. 08.04.1963; AYM, E. 1963/25, K. 1963/87, K.T.

08.04.1963.