38 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Mahmut GÖKPINAR
37
uygulama alanı daha geniştir.
174
İnsancıl hukuk, deyim yerindeyse si-
lahlı bir çatışmanın taraflarının idaresiyle ilgilidir.
175
Benzer şekilde,
İnsan Hakları Hukuku’nun devlete yönelik boyutu varken ve devlet
ile egemenliği alanındakiler arasındaki iç ilişkiden kaynaklanmakta;
ikincileri birinciye karşı korumayı amaçlamışken, insancıl hukuk sa-
dece devlete ait silahlı gruplara değil onlara bağlı diğer silahlı grupla-
ra ve bireylere de yöneliktir.
176
Her iki hukuk dalının kapsamları bakımından da aralarında fark-
lılıklar bulunmaktadır. Bu anlamda insancıl hukuk, İnsan Hakları
Hukuku’na göre içerdikleri haklar bakımından daha dar bir niteliğe
sahiptir. Uluslararası İnsan hakları Hukuku, her zaman ve her yerde
bireylerin ve grupların haklarını garanti altına almaya çalışan kurallar
bütünüdür. Bu nedenle de oldukça geniş bir yelpazedir. Koruma altı-
na aldığı insan hakları çeşitlilik göstermektedir. İnsan hakları hukuku
yaşam hakkı, düşünce özgürlüğü gibi 1. kuşak hakları, eğitim, sosyal
güvenlik hakkı gibi 2. kuşak hakları ve çevre, gelişme hakkı gibi 3.
kuşak hakları koruma altına almaktadır.
177
Bununla birlikte insancıl
hukuk, İnsan hakları sözleşmelerine göre daha geniş bir dokunulmaz
haklar listesi öngörmekle yetinmeyip, yargısal usûl güvencelerini de
dokunulmaz kılan hükümler içermektedir.
178
Diğer taraftan, uluslararası İnsan Hakları Mahkemelerinin, in-
sancıl hukuku Sözleşmeler yanında, bir “ölçü norm” olarak dikkate
alması, uluslararası korumanın etkinliğini artıracaktır. Sözleşmeler ile
getirilmeye çalışılan koruma standartlarının, insancıl hukuk çerçeve-
sinde yükselmesine imkân tanınacaktır. Uluslararası insan haklarını
174
Bu durum Uluslararası Adalet Divanının (UAD) 9 Temmuz 2004 tarihli kararına
da konu olmuştur. İsrail’in işgal altındaki topraklarda inşa ettiği güvenlik duvarı-
nın hukuki sonuçlarına ilişkin kararda, İsrail taraf olduğu insan hakları sözleşme-
lerinin işgal ettiği Filistin topraklarında uygulanamayacağı iddiasını ileri sürmek-
te ve şu andaki durumda sadece insancıl hukuk kurallarının uygulanabileceğini
belirtmektedir. UAD, kararında İsrail’in bu iddialarını reddederek tarafı olduğu
Sözleşmelerde düzenlenen seyahat özgürlüğü, Çalışma, eğitim hakkı gibi bir ta-
kım hak ve özgürlük garantilerin dikkate alınması gerektiğine hükmetmiştir. Ya-
maner, s. 381- 382.
175
Azarkan, İnsancıl Hukuk, s. 87.
176
Zarkan, İnsancıl Hukuk, s. 86.
177
Yamaner, s. 80.
178
Göçer, s. 85.