39 / 617
Bir Kavram Olarak İnsan Hakları ve Çeşitli Açılardan Sınıflandırılması
38
hem güçlendirecek hem de “insanîleştirecektir”.
179
Deyim yerindeyse
her iki hukuk dalı arasında bir sinerji yaratılacaktır.
180
Buradan hare-
ketle de aslında İnsan Hakları Hukuku ile İnsancıl Hukukun birbiri-
nin tersi alanlar olmadıkları; birinin varlığının diğerini ortadan kal-
dıramayacağı belirtilmektedir.
181
Şöyle ki, insan haklarının dayandığı
en temel hak olan, yaşam hakkının korunması gibi insancıl bir amaca
hizmet etmektedir. Ayrıca silahlı çatışma ortamında devreye girerek
temel hak olan yaşam hakkını korumaya yöneliktir. Bu yönüyle insan-
cıl hukuk insan haklarının da güvencesidir de.
182
Zira insancıl hukuk,
silahlı çatışma durumunda, İnsan Hakları Hukuku’nun barış zama-
nında öngördüğü genel nitelikteki korumayı tamamlayan hükümler
içeren normatif bir bütün olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle
de tamamlayıcılık görüşü altında aralarında genel-özel hukuk ilişkisi
bulunmaktadır.
183
Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) 1996 tarihli
danışma görüşünde
184
ortaya koyduğu tutumda bu yaklaşımı destek-
ler niteliktedir.
Bu çerçevede Divan, nükleer silah kullanımı veya tehdidinin ya-
sallığı konusunda verdiği görüşünde, nükleer silah kullanımının, BM
Medenî ve Siyasî Haklar Sözleşmesi’nin 6. maddesinde tanınan yaşam
hakkını ihlâl edip etmediği konusunda değerlendirme yaparken, bazı
devletlerin ileri sürdüğü ve 6. madde kapsamının insan haklarının ba-
rış zamanında korunması ile sınırlı olduğu şeklindeki yorumu kabul
etmeyerek, keyfî olarak yaşam hakkından yoksun bırakılmama hakkı-
nın aynı zamanda silahlı çatışmalar döneminde de korunması gereken
bir hak olduğunu vurgularken, “özellikle bir silahlı çatışma durumun-
da, 6. maddeye aykırı şekilde keyfî olarak yaşam hakkından yoksun
bırakılma kavramının, söz konusu Sözleşme hükümleri değil, fakat si-
lahlı çatışmalar hukuku, başka bir ifadeyle, insancıl hukuk hükümleri
göz önüne alınarak belirlenecek bir kavram” olduğunu dile getirmiş-
tir. Bir anlamda UAD, bir silahlı çatışma durumunda, Sözleşme’nin 6.
maddesine aykırı bir biçimde keyfî olarak yaşam hakkından yoksun
179
Göçer, s. 84-85.
180
Göçer, s. 84.
181
Çeçen, İnsancıl Hukuk, s. 2.; Azarkan, İnsancıl Hukuk, s. 86. ; Göçer, s. 86.
182
Çeçen, İnsancıl Hukuk, s. 2.
183
Göçer, s. 86.
184
Divanın görüşü için bkz.
htp://www.law.cornell.edu./icj/icj1/unan5afin.