TBB Dergisi 120.Sayı

TBB Dergisi 2015 (120)

Mahmut GÖKPINAR

bırakılma kavramının ancak insancıl hukuk hükümleri çerçevesinde

değerlendirileceğini belirterek, bu Sözleşmede güvence altına alınan

temel bir hakkın, silahlı çatışma durumunda ihlâl edilip edilmediği-

nin saptanması bakımından, insancıl hukuk hükümlerinin aykırılığın

belirlenmesinde bir ölçü norm olarak uygulanması gerektiğini vurgu-

lamakta ve böylece insancıl hukuka belli durumlarda uygulanacak ta-

mamlayıcı bir özel hukuk görevi vererek, insan hakları ile insancıl hu-

kuk arasında tamamlayıcılık ilkesine vurgu yapmaktadır. Böyle UAD,

insan haklarının korunması ortak amacına hizmet eden iki hukukî

rejimin bağlanmasına imkân veren bir tür geçit oluşumunda tanımış

olmaktadır.

185

3-İnsan Haklarının Sınıflandırılması

İnsan haklar alanında çok sayıda düzenlemenin ortaya çıkması ve

bunların içeriklerinin artıp, çeşitlenmesi karşısında gerek akademik

gerekse pratik düşünceler ile insan haklarının sınıflandırılması gerek-

miştir.

186

İnsan haklarının, geçmişten günümüze kadar öğretide farklı amaç

ve biçimlerde sınıflandırmaya tâbi tutulduğu bilinmektedir. Bu başlık

altında bu sınıflandırma biçimlerinden en yaygın olanları ele alınacak-

tır. İnsan haklarının devamlı olarak bir gelişim çizgisinde olması, ister

istemez insan haklarının sınıflandırılmasını gündeme getirmiştir.

187

Öyle ki insan hakları, kavramın ilk ortaya çıktığı andan itibaren deği-

şik kriterlere göre ayrımlara tâbi tutulmuş ve sınıflandırılmışlardır.

188

İnsan hakları, konularına, kullanış biçimlerine, ortaya çıkış sıraları

189

fonksiyonlarına

190

, hakkın taşıyıcı ve yükümlüsüne göre sınıflandırıl-

maktadır.

191

İnsan haklarının ayrılmaz bir bütünlük arz etmesi, sınıf-

185

Göçer, s. 89.

186

Rona Aybay, İnsan Hakları Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayımları, İstan-

bul 2005, s. 58.

187

İzzet Eroğlu, Devletin İnsan Haklarını Koruma Mekanizmaları, Yayımlanmamış

Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2005, s

.7.

188

Hakan Karakehya, “Ortaya Çıkışı, Kavramsal Gelişimi ve İçeriği İtibarıyla İnsan

Hakları”,

KHHD

, Sy.69-70, s. 110.

189

Bu tür sınıflandırma için bkz. Gözler, s. 507.

190

Bu tür sınıflandırma için bkz Caniklioğlu, s. 473.

191

Bu ayrıma göre insan hakları, herkesin hakları-vatandaş hakları olarak tipleştiri-

lebilir. Temel hakların herkese mi yoksa sadece vatandaşlara mı tanınmış olduğu