481 / 617
Mülkiyet Hakkına Dayalı Tehlikenin Önlenmesi Sorumluluğunda Dava Yolu
480
kolay veya daha çabuk sonuç almasını sağlayan bir kamu hukuku
düzenlemesi varsa sorunun çözümü basitken somut örnekte olduğu
gibi özel hukuktan kaynaklanan hukuki nedenlerin yarışması halinde
TBK’nu 60. maddesinin nasıl yorumlanacağı tartışmalıdır. Zira verilen
somut örnekte işçisinin maruz kalacağı tehlike tek ve bölünmez olan
davacı işçinin sağlığıdır. İşçinin sağlığının başlı başına binanın mima-
ri tasarımındaki bir hatadan veya işverenin duruma uygun olmayan
talimatından kaynaklandığını iddia etme olanağı yoktur. Hukuki ne-
denler dava nedeni olmadığından davacının lehine olan sonucu sağ-
layacak bir yöntemin benimsenmesi TBK’nun 60.maddesi kapsamın-
da menfaat dengesine daha uygun düşmektedir. Genel hükümlerden
kaynaklanan talep hakkı ile özel hükümlerden kaynaklanan talep
haklarının yarışması halinde özel hükmün önceliği ilkesi gereğince, iş
güvenliğine ilişkin hükümlerin uygulanması gerektiği düşünülebilir.
Ancak sözleşmeye dayalı sorumlulukta her ne kadar ispat külfeti ters
çevrilmiş olsa da işveren kusursuz olduğunu ispat etmek suretiyle so-
rumluluktan kurtulabilmektedir. Bu nedenle özel hükmün öncelikle
uygulanması uyuşmazlığın çözümü için yeterli bir ölçüt olmayacaktır.
Ancak meydana gelen tehlikenin oluşumunda binadaki bakım eksik-
liği veya imal hatasına eklenen nedenin katkısının nispeten az olduğu-
nun belirlenmesi halinde doğrudan TBK’nun 70. maddesinin uygulan-
ması gerektiğini düşünüyorum. Örneğin, TBK 70. maddesi haksız fiil
sorumluluğuna göre özel bir hüküm olacağından zarar görenin hafif
kusurunun illiyet bağına eklenmesi halinde duraksamadan TBK’nun
70. maddesi uygulanabilecektir. Yine binadaki bakım eksikliği ya da
imal bozukluğuna yönelik alınabilecek tedbirle tehlikenin önemli
ölçüde giderilmesi olanağı varsa artık illiyet bağına bakılmaksızın
TBK’nun 70. maddesine dayanılabilmesi gerektiği düşüncesindeyim.
Yukarıdaki örneğe dönersek işveren biyolojik sızıntıyı giderecek özel
yalıtımlar yapmadığı gibi işçilere koruyucu giysiler vermemişse, eğer
tehlike yalıtım yapılarak önemli ölçüde giderilebiliyorsa artık TBK 70.
maddesinin doğrudan uygulanması gerekmektedir.
Buna karşın, yarışan illiyet durumunda sebeplerden her biri za-
rarlı sonucu tek başına meydana getirmeye elverişli olduğundan za-
rar tehlikesi ile karşılaşan TBK’nun 70. maddesine dayanarak talepte
bulunmakta ve dava açmakta yarışan bir talep hakkına sahip olacak-
tır. Tehlikeye neden olan olaylar, hem bina veya yapıdaki bir eksik-