50 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Mahmut GÖKPINAR
49
maddesi bağlamında da ele alınmıştır. Söz konusu madde, devleti ki-
şileri ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak için, kişinin
temel hak ve özgürlüklerini sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleri ile
bağdaşmayacak biçimde sınırlayan engelleri kaldırmakla görevlen-
dirmiştir. Bununla birlikte bu hükümden devletin olumlu edimlerin
dağıtılmasında bireyleri veya grupları bundan yoksun kılamayacağı
emrinin veya onun olumlu edimler dağıtmak zorunda olduğu sonucu-
nu çıkarmanın şüpheli olacağı belirtilmiştir.
256
Ancak bu görüşe “öznel
gelişim hakkı” bağlamında karşı çıkılmış, devletin, öznel gelişim hak-
kının varlığının tüm alanlarda kabul edilmesi ve hayata geçirilmesiyle
sorumlu olduğu; adı geçen madde metninde geçen konuların devletin
görevi olmasının yanı sıra amacı olması sebebiyle de devletin bu konu-
lara ilişkin aykırı işlem ve eylemlerinin çağdaş hukuk düzeninde yok
hükmünde olduğu
257
ifade edilmişti
a.3- Aktif Statü Hakları
Aktif statü hakları en net bir şekilde katılma hakkı olarak nitelen-
dirilebilirler.
258
Bireylerin siyasal katılımını sağlamaktadırlar
259
Siyasal
görüş ve tutumlarını açıklama, örgütlenme, oy kullanma, referandum,
seçme ve seçilme yollarıyla vatandaşa, devlet ve toplum yönetiminde
söz sahibi olma ve kararlara katılma yetkisi veren siyasal haklardır.
260
Vatandaşlar böylelikle hem siyasal iktidarın oluşumuna hem de kul-
lanımına katılmakta, devlet karşısında aktif bir konum kazanmakta-
dır.
261
Başka bir ifadeyle aktif statü, bireyin özgürlüğünü devlet kana-
lıyla ama devlet için kullandığı bir durumdur.
262
Söz konusu haklar
genellikle vatandaşlara tanınmış olup olmayanları, anayasalar çoğu
zaman katılma haklarının tamamından veya büyük bir kısmından
256
Ayrıntılı bilgi için bkz. Gören, Temel Hak, s. 30-32.
257
Ayrıntılı bilgi için bkz. Aslan, Gelişim Hakkı, s. 101-103.
258
Algan, s. 38.
259
Öğretide, bu hakların fonksiyon ve nitelikleri dikkate alındığında, siyasal katılma
hakları olarak nitelenmesinin daha doğru olacağı belirtilmektedir. Cem Eroğul,
Anatüzeye Giriş, İmaj Yayınevi, 8.baskı, 2005, s. 25.
260
Kapani, Hürriyet, s. 6.; Gözler, s. 509.; Atar, s. 114.; Siyasal parti kurma hakkı,
siyasal faaliyette bulunma hakkı, kamu hizmetine girme hakkı, dilekçe hakkı aktif
statü-katılma hakkına diğer örnekler olarak gösterilebilir.
261
Erdoğan, Demokrasi, s. 186.
262
Gören, Temel Hak, s. 28.