94 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Peri URAN
93
sağlanması amacıyla sınırlanabilir.
”
21
Basın Kanunu’ndaki bu düzenleme
AİHS 10. maddesinin 2. fıkrasındaki sınırlandırma nedenlerine pa-
ralellik göstermektedir. Her ne kadar AİHS basın özgürlüğünü ifade
özgürlüğü içerisinde 10. maddesinde değerlendirmiş ve düzenlemişse
de, 10. madde kapsamında yapılan şikayet ve başvuruların büyük bö-
lümünün konusunu basın özgürlüğünün oluşturması dikkate değer-
dir. Söz konusu maddeye göre “
1. Herkes görüşlerini açıklama ve anlatım
özgürlüğüne sahiptir. Bu hak, kanaat özgürlüğü ile kamu otoritelerinin müda-
halesi ve ülke sınırları söz konusu olmaksızın haber veya fikir almak ve vermek
özgürlüğünü de içerir. Bu madde, devletlerin radyo, televizyon ve sinema işlet-
melerini bir izin rejimine bağlı tutmalarına engel değildir. 2. Kullanılması gö-
rev ve sorumluluk yükleyen bu özgürlükler, demokratik bir toplumda, zorun-
lu tedbirler niteliğinde olarak, ulusal güvenliğin, toprak bütünlüğünün veya
kamu emniyetinin korunması, kamu düzeninin sağlanması ve suç işlenmesi-
nin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın, başkalarının şöhret ve haklarının korun-
ması, veya yargı gücünün otorite ve tarafsızlığının sağlanması için yasayla
öngörülen bazı biçim koşullarına, sınırlamalara ve yaptırımlara bağlanabilir.
”
Gerek 1982 Anayasası’nın 26 ve 28. maddesi, gerek Avrupa İnsan
Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesi, gerekse Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi’nin kararları dikkate alındığında basın özgürlüğünün sı-
nırlarını, “
ba
ş
kalarının
ş
öhret ve haklarının korunması
”
,
“
devletin ve toplu-
mun korunması
”
ve “
ahlakın korunması
”
olmak üzere üç genel kategori
altında toplamanın mümkün olduğu ileri sürülmektedir.
22
III. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Basın Özgürlüğüne
İlişkin Çeşitli Kararları
Anayasanın 90. maddesi’ne göre, usulüne göre yürürlüğe konul-
muş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla ka-
nunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek
uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınacaktır.
Anayasanın 90. maddesi gereği, AİHS iç hukukumuzun bir parçası
haline gelmiş, AİHS’nin esas uygulayıcısı ve içtihat mercii olan AİHM
21
Türk Ceza Kanunu ve Terörle Mücadele Kanunu’nda da basın özgürlügünü
sınırlayan hükümler yer almaktadır.
22
Yasar Salihpaşaoğlu, Türkiye’de Basın Özgürlügü, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2007,
s. 44.