TBB Dergisi 120.Sayı

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Anayasa Mahkemesi’nin Basın Özgürlüğüne...

kararları önem kazanmıştır. Bu öneme parallel olarak çalışmamızın bu

kısmında Yüksek Mahkeme’nin basın özgürlüğüne ilişkin çeşitli karar-

ları incelenerek, bu konudaki yaklaşımı ortaya koyulmaya çalışılacaktır.

Daha önce de belirtildiği üzere, basın özgürlüğü AİHS’nde doğ-

rudan doğruya düzenlenmiş olmayıp, söz konusu Sözleşme’nin 10.

maddesinde yer alan ifade özgürlüğü içerisinde ele alınmıştır. Basın

özgürlüğüne yönelik düzenlemeleri de kapsayan 10. maddenin 2. fık-

rasında bu hakkın mutlak olmadığı ve birtakım nedenlerle sınırlandı-

rılabileceği durumlar belirtilmiş ve bu sınırlamalar hem öz hem de şe-

kil yönünden belli koşullara bağlanmıştır. Buna göre basın özgürlüğü,

ulusal güvenliğin, genel ahlakın, başkalarının hak ve özgürlüklerinin

ya da kamu düzeninin korunması, suçluluğun önlenmesi gibi neden-

lerle (amaç), yasal dayanağının bulunması (araç) ve demokratik bir

toplumda zorunlu önlemler niteliğinde olması (ölçü) koşuluyla sınır-

lanabilecektir.

AİHM, basın özgürlüğü ile ilgili önüne gelen davaları

müdahalenin meşru amacının olması, sınırlamanın kanunla belirlen-

miş olması ve müdahalenin demokratik bir toplumda gerekli olması

kriterlerine göre değerlendirmektedir.

Meşru sınırlandırma nedenlerinden biri ulusal güvenliktir. Yük-

sek Mahkeme, ulusal güvenlik nedeniyle basın özgürlüğünün sınır-

landırılması

konusunda aleniyet kazanmış bir bilginin yayımlan-

masının yasaklanamayacağı kriterini geliştirmiştir. Bu doğrultuda,

Vereniging Weekblad Bluf! / Hollanda davasında Mahkeme, Hollanda

Iç Istihbarat Servisinin periyodik raporlarından birini eline geçiren ve

yayımlamak isteyen Bluf! dergisinin söz konusu sayısına el konulma-

sını ve gizlice dagıtılmasından sonra toplatılmasını, söz konusu bel-

gelerin halihazırda aleniyet kazanmış olması gerekçesine dayanarak

AIHS’ye aykırı bulmustur.

Mahkeme, devlet sırrı niteliğinde olan ve

yayımlanması ulusal güvenliğe aykırı olan bilgileri içeren kitap, dergi,

gazete gibi yayınların toplatılmasını, bu yayınların halihazırda elde

A. Şeref Gözübüyük & Feyyaz Gölcüklü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve

Uygulaması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009, s. 17.

24 Vereniging Weekblad Bluf! / Hollanda Davası,

{%22fulltext%22:[%

22Weekblad%20Bluf!%20/%20Netherlands%22],%22documentcollectionid2%

22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-

57915%22]}, parag. 45-46.