96 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Peri URAN
95
edilebilen veya büyük oranda elde edilmiş yani aleniyet kazanmış
olması durumunda gerek demokratik bir toplumda gerekli olmadığı
gerekse sosyal ihtiyaç baskısının oluşmadığı gerekçesiyle AİHS’nin
10. maddesine aykırı bulmaktadır. Mahkeme’ye göre bir yayının salt
içerik olarak ulusal güvenliği tehdit eder nitelikte olması da o yayı-
nın sınırlanmasını haklı göstermemektedir. Söz konusu yayının orta-
ya çıkardığı potansiyel tehlikenin de dikkate alınması gerekmektedir.
Örneğin, Mahkeme, Zana kararında, terör örgütünü destekleyen ve
önemli bir günlük gazetede yer alan açıklamanın, terör olaylarının
yaygın olduğu bölgenin en önemli kenti olan Diyarbakır’ın eski bele-
diye başkanı tarafından yapılmış olmasının, şiddete teşvik niteliğinde
sayılacağını belirtmiştir.
25
AİHM, basın özgürlüğünün diğer sınırlandırma nedenlerinden
olan toprak bütünlüğü, kamu düzeni, kamu emniyeti gibi muğlak ifa-
delerden hareket edilerek yapılan müdahaleleri denetlerken beyanın
ya da yayının içeriğinin “ş
iddete, silahlı mücadeleye veya isyana te
ş
vik
” ni-
teliğinde olup olmadığını dikkate almaktadır. Birçok kararında bu du-
rumu vurgulayan Mahkeme’ye göre, ifadeler rahatsız edici, şok edici ve
abartılı olabilir
26
; hatta saldırgan ifadeler kullanılabilir
27
; yeter ki beyan
ya da yayın şiddeti, silahlı ayaklanmayı ve isyanı teşvik etmesin.
28
Ni-
25
Özden Çankaya&Melike Batur Yamaner, Kitle İletişim Özgürlüğü, Turhan Kita-
bevi, Ankara, 2006, s. 79; Zana / Türkiye Davası,
h t t p : // h u d o c . e c h r . c o e . i n t / s i t e s / e n g / P a g e s / s e a r c h .
aspx#{%22fulltext%22:[%22zana%20t%FCrkey%22],%22documentcollec
t ion id2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22item
id%22:[%22001-58115%22]}, parag. 60.
26
Thoma/Lüksemburg Davası,
http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/Pages/search.aspx#{%22fulltext%22:[%22t
homa%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CH
AMBER%22],%22itemid%22:[%22001-59363%22]}, parag. 44.
27
Şener/Türkiye Davası,
h t t p : / / h u d o c . e c h r . c o e . i n t / s i t e s / e n g / P a g e s / s e a r c h .
aspx#{%22fulltext%22:[%22sener%20v.%20turkey%22],%22documentcoll
ectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22item
id%22:[%22001-58753%22]}, parag. 45.
28
Handyside/Birleşik Krallık kararı AİHM’nin ifade özgürlüğü ile ilgili vermiş ol-
duğu içtihatlar arasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Demokratik toplumun
esasların sayıldığı bu kararda: “İfade özgürlüğü, 10. maddenin sınırları içinde,
sadece lehte olduğu kabul edilen veya zararsız veya ilgilenmeye değmez haber
ve düşünceler için değil, ama ayrıca Devletin veya nüfusun bir bölümünün aley-
hinde olan, onlara çarpıcı gelen, onları rahatsız eden, haber ve düşünceler için de
uygulanır. Bunlar demokratik bir toplumun olmazsa olmazları olan çoğulculu-