267 / 473
Ekolojik Hukuk Bakış Açısıyla Ekosistem Hakları
266
ekosistemler için tek başına yeterli bir koruma sağlayamaz. Eski hale
getirme kurumu, çevre olaylarında uygulanacak hale getirilmelidir.
Bu konuda dünya örnekleri incelemeleri ve ülkemizde uygulama öne-
rileri ile ilgili çalışmalara ihtiyaç vardır.
Ceza Kanunu’nun ilk maddesinde kanunun amacı açıklanırken,
çevreyi korumak ve suç işlenmesini önlemek de kanunun amaçları
arasında sayılmıştır. Dar anlamda çevreyi, geniş anlamda ekosistemi
korumak ve suç işlenmesini önlemek için düzenlemeler yapılmıştır.
Ceza Kanunu’nun çevreye karşı suçlar bölümünde yer alan çevrenin
kasten kirletilmesi suçu (m.181), çevrenin taksirle kirletilmesi suçu
(m.182), gürültüye neden olma suçu (m.183) ve imar kirliliğine neden
olma suçunu (m.184) tanımlar. Genel tehlike yaratan suçlardan radyas-
yon yayma (m.172), atom enerjisi ile patlamaya sebep verme (m.173),
tehlikeli maddelerin izinsiz olarak elde bulundurulması (m.174); ka-
munun sağlığına karşı suçlardan zehirli madde katma (m.185), bozul-
muş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti (m.186), kişilerin ha-
yatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde ilaç yapma veya satma
(m.187), zehirli madde imal ve ticareti (m.193) de çevreye karşı suçlar
olarak kabul edilirler. Ceza Kanun’u çevreye karşı suçlar için hapis
veya adli para cezası öngörür.
Şunu belirtmek gerekir ki çevreyi korumak, Ceza Kanunumuzun
amaçları içinde yer almasına rağmen çevre hakları yeterli korumaya
sahip değildir. Çevrenin korunması amacı daha çok son yıllardaki
küresel ısınma ve sürdürülebilirlik farkındalığına paralel; fakat lâfzî
bir düzenleme olarak kalmaktadır. Kanunun diğer amaçları olarak sa-
yılan kamu düzen ve güvenliğini korumak, suç işlenmesini önlemek
gibi amaçlarını gerçekleştirmeye yönelik düzenlemeler ile çevreyi ko-
rumak için yapılan düzenlemeler kıyaslandığında, yasa koyucunun
ekosistemler için henüz yeterli düzenleme yapmadığı açıktır.
Ceza Kanunu haricinde, Kabahatler Kanunu da bu konuda bazı
düzenlemeler içermektedir. Kabahatler Kanunu, 41. maddesinde ta-
nımladığı çevreyi kirletme ve 36. maddesindeki gürültü kabahatlerine
idari para cezası öngörür.
Bir kimsenin malına başka bir kimse tarafından zarar verildiği
hallerde, zararın giderimi adli yargıda talep edilebilir. Mülk ve çevre-