269 / 473
Ekolojik Hukuk Bakış Açısıyla Ekosistem Hakları
268
insan haklarımızdan biri olduğunu ileri sürmek isterim.”
10
Kentler gittik-
çe büyüyen ve insanlar için önemi artan bir ekosisteme dönüşmüş
durumdadır. Son otuz beş yılda Türkiye’de kentli sayısı 7 milyondan
35 milyona çıkmıştır. Kentler bu kadar büyürken, kentin bir yandan
da turizm, tüketim, eğlence gibi sektörlerin merkezi haline getirilip
bir mal olarak pazarlanması, kentlilerin yaşam alanı bulamamaları-
na neden olmaktadır. Kentler, kentli ihtiyaçlarına cevap vermek yeri-
ne yöneticilerin rant alanı haline gelmiş haldedir. Kentler insanların
yarattığı bir yaşam alanı olmalıyken Murray Bookchin’in kitabında
ifade ettiği gibi
“kentsiz kentleşme”
11
var olmuştur.
Küreselleşme ve
yönetim sistemlerinin neticesinde, birey kentsel yaşamdan dışlanıp
kentin şekillenmesine yabancılaşmakta, edilgen hale gelmektedir.
Kentlerde yaşayanların, bu ekosistemi şekillendirme ve yönetimine
katılabilme olanaklarının ve aynı zamanda yöneticilere karşı bir gü-
vencelerinin olması gerekir. Bu sebeple kent ekosisteminin ve burada
yaşayanların hukuki olarak korunmaya ihtiyaçları vardır. Kentlile-
rin korunma ihtiyacının tezahür etmiş en güncel örneği ise kentsel
dönüşümde yaşanılanlardır. Kentsel dönüşüm hiç bitmeyecek bir
süreçtir çünkü kent yaşayan bir ekosistemdir ve eskiyen yerler yapı-
lırken yeni yapılanlar eskiyecektir. Yöneticilerin kenti bir mal olarak
pazarlamalarından pasif süje olarak kenti ve yaşayanlar olarak kent-
lileri korumak, ancak hukuki güvence ile mümkün görünmektedir.
Gelecek kuşakların haklarına dokunmadan, sürdürülebilir yaşam
sağlamak ve kentin sorunlarını planların çözebileceği seviyeye in-
dirgemek, toplumsal dayanışma ve kentli haklarının hayata geçiril-
mesiyle mümkün görünmektedir. Bu konuda dünyada gelişmeler ve
uluslararası metinler mevcuttur
12
. Bu hak, bizim yasalarımızda açık
bir şekilde düzenlenmemektedir. Çevre hakkının altında düşünülen,
imar planları ve değişikleriyle şekillendirilen bir alan durumunda-
dır. Bu hakkın gereği günümüz dünyasında alenen ortadadır ve bu
sebeple diğer haklardan bağımsız, anayasal bir hak olarak açıkça dü-
zenlenmelidir.
10
David Harvey, “Kent Hakkı (the Right to the City)” , 28.05.2013, http://www.
sendika.org/2013/05/kent-hakki-david-harvey/(16.03.2015).
11
Murray Bookchin, Kentsiz Kentleşme Yurttaşlığın Yükselişi ve Çöküşü, çev.
Burak Özyalçın, Sümer Yayıncılık, İstanbul, 2014, s. 35-53.
12
Örneğin; 1992 Avrupa Kentsel Şartı (European Urban Charter).