301 / 473
Davaların Birleştirilmesinde Bağlantı
300
Karşı davanın şartlarından biri de bağlantının dışında talepler
arasında takas veya mahsup ilişkisinin varlığıdır. Takas veya mahsup
ilişkisinin bağlantı kavramına dâhil olduğu gerek doktrinde gerekse
gerekçede açıkça ifade edilmektedir.
22
Fikrimizce de bu görüş yerinde-
dir. Zira takas ve mahsup ilişkisi asıl davada verilecek hükmü etkile-
yecek niteliktedir. Bu durumda takas ve mahsup ilişkisinin “bağlantı”
kavramına dâhil olduğu noktasında bir duraksama olmamalıdır.
B. CEZA USÛL HUKUKU’NDA BAĞLANTI
Ceza yargılamasında da davaların arasında bağlantı bulunması
durumunda bu davaları birleştirmek mümkündür. CMK m.8-11’de
birleştirmenin şartları ve usulü belirtilmiştir. Ceza yargılamasında bu
kurumun ihdas edilmesinin sebebi hukuk yargılamasındakiyle aynı
olup, doktrin ve Yargıtay kararlarında ifade edildiği gibi yargılamada
ekonomiyi sağlamak ve çelişkili kararların çıkmasını önlemektir.
23
CMK m.8’e göre iki tür bağlantı vardır. Bunlar doktrinde “
dar an-
lamda bağlantı
” ve “
geniş anlamda bağlantı
” şeklinde ifade edilmektedir.
24
Dar anlamda bağlantı CMK m.8/1’de tanımlanmıştır: “Bir kişi, birden
fazla suçtan sanık olur veya bir suçta her ne sıfatla olursa olsun birden
fazla sanık bulunursa bağlantı var sayılır.” Buna göre fiillerin ya da fa-
illerin ortak olması durumu bağlantının varlığını gösterir. Fikrimizce
ceza yargılamasında bağlantı için yapılan bu tanım, HMK m.166’daki
davaların birleştirilmesi kurumundan ziyade HMK m.57’de düzenle-
nen ihtiyarî dava arkadaşlığı ile HMK m.110’da düzenlenen davaların
yığılması kurumlarıyla sağlanmak istenen durumu gerçekleştirmeye
yöneliktir. Bir suçta fiillerin ortak ve birden fazla failin olması yapı-
lan yargılamada sanıkların “
uyuşmazlık konsorsiyumu
”, medenî usûl
hukukundaki ifadeyle “dava arkadaşlığı” durumunu doğuracaktır.
25
Bu durumda tıpkı ihtiyarî dava arkadaşlığında olduğu gibi yargılama
22
“Takas ve mahsupta bir bağlantının bulunduğu kanun tarafından açıkça varsa-
yılmıştır.” Pekcanıtez/ Atalay/Özekes, s.544-545; “[takas ve mahsubun] dışında
kalan bir başka bağlantının mevcut olması gerekir.” HMK m.132 gerekçesi.
23
Doğan Soyaslan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 4.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara,
2010, s.216-217; “Birleştirmeyi düzenleyen yasal gerekliliğin nedeni daha doğru
karar vermek, sürat sağlamak, delillerin kaybolmasını veya dağılmasını önle-
yerek çelişkili kararlar verilmemesini sağlamaktır.” Yargıtay CGK, E.2010/162,
K.2010/179, T.28.09.2010.
www.kazanci.com(erişim: 29.04.2014)
24
Soyaslan, s.217.
25
Nurullah Kunter/Feridun Yenisey/Ayşe Nuhoğlu, Muhakeme Hukuku Dalı Ola-
rak Ceza Muhakemesi Hukuku, 18.Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2010, s.150-151.