107 / 473
Bilgi Edinme Hakkının Sınırları ve Devlet Sırrı
106
III. YÖNETİMDE ŞEFFAFLIK (AÇIKLIK)
Yönetimde bilgi hukukuna iki temel anlayışın hâkim olduğu söy-
lenebilir. Bunlar; gizlilik ve açıklık ilkeleridir. Tarihsel gelişmeler yö-
netimde gizliliğin uzun süre egemen olduğunu gösterse de günümüz-
de yönetimde açıklığın önem kazandığını görmekteyiz.
22
Yönetimde şeffaflık; açıklık, saydamlık, aleniyet, idari açıklık, yö-
netimde şeffaflık, günışığında yönetim, demokratik yönetim, hesap
verebilir idare gibi kavramlar ile ifade edilmektedir.
23
Yönetilenlerin
idari işleyişe katılması, idarenin sahip olduğu bilgi ve belgeleri elde
edebilmeleri şeffaflığın bir gereğidir. Başka bir ifadeyle yönetimde şef-
faflık yöneticilerin karar, eylem ve davranışlarının açıklık içerisinde
yürütülmesini ifade eder. Şeffaf devlet aynı zamanda “
yönetime ulaşa-
bilme”
özgürlüğünü de içermelidir. Vatandaşlar kamu kurum ve ku-
ruluşlarındaki yöneticilere kolaylıkla ulaşabilmelidir.
24
Hukuk devle-
tinin geçerli olduğu bir sistemde, asıl olan yönetimin açıklığı ilkesidir.
Buda devletin varlık nedeninin ve asıl ödevinin halka hizmet olduğu
gerçeğinin, doğal ve kaçınılmaz bir gereğidir. Yönetimde açıklık, yö-
netime katılma hakkının kullanılması ile anlam kazanır. Bunun ger-
çekleştirilebilmesi ise katılacak, yani bu haktan yararlanacak kişilerin
katılacakları faaliyet veya konulardan haberdar olmalarına bağlıdır.
25
İdari etkinliklerin yanı sıra idari yerlerin gezilmesi de bu kapsamda-
dır. Şeffaflığın bir diğer yönü, sınır ötesi bilgi alışverişinin hukuksal
engele çarpmadan yapılabilmesidir.
26
İdari anlamda şeffaflık ise karışık işlerin düzenlenmesini, gizli
kalmış muhtemel hukuk dışı davranışların açığa çıkarılmasını öngö-
ren ve bunların ortaya çıkarılmasına uygun bir idari işleyişin oluşma-
sını ifade etmektedir.
27
Yönetimde şeffaflığın iki temel aracı bilgi verme
ödevi ve bilgi edinme hakkıdır. Bilgi verme ödevi, yönetim tarafından
yerine getirilmesi gereken bir yükümlülüktür. Bilgi edinme hakkı ise,
22
Hız/Yılmaz, s. 42.
23
Döner, s. 19.
24
Gürsel Özkan, Demokratik Yönetimin Birinci Adımı Bilgi Edinme Hakkı, Türkiye
Kamu-Sen, Ankara, 2004, s. 16.
25
Hız/Yılmaz, s. 43; Mehmet Ali Zengin, Türk Hukukunda Bilgi Edinme Hakkının
Sınırları, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2007, s. 3.
26
Yılmazoğlu, s. 5.
27
Durmuş, s. 9.