153 / 473
Hapishane İdarelerinin Yetkileri ve Hapsedilen Haklarının Sınırı
152
muamele görmeleri gerekmekle birlikte belli haklardan yararlanma
bakımından Anayasada sınırlar öngörülmüştür: Hapsedilenlerin öz-
gürlüğünün sınırlanmasının dayanağı olan 17. madde, 18. maddede
yer alan ve hapishanede çalıştırmanın angarya yasağına girmeyeceği-
ne ilişkin düzenleme, ifade özgürlüğüne ilişkin 26. maddede yer alan
özel sınırlandırma nedenlerinden biri olan suçluların cezalandırılması
ile 67. maddede belli hükümlülerin oy kullanmasına ilişkin sınırlama.
Bu maddeler dışında hapsedilenlere yönelik özel bir sınırlama bulun-
mamaktadır. Kamu düzeninin özel sınırlandırma nedeni olarak ka-
bul edildiği hallerde hapishane düzeni ile kamu düzeni arasında bir
bağlantı kurulabilecekse de özellikle mahkeme kararı gerektiren 20.
maddedeki üst araması, 28. maddedeki basın özgürlüğü gibi maddeler
ile fiilen kullanılması imkansız hale gelen veya zorlaşan örgütlenme,
toplantı ve gösteri yürüyüşü, sendikal haklar, grev hakları ile eğitim
hakkı gibi hakların sınırının da tartışılması gerekmektedir. Ayrıca
sınırlanan hakların Anayasa’nın 13. maddesindeki koşullara uygun
olup olmadığı da tartışılabilecektir. Anayasa Mahkemesi de hüküm-
lülerin bireysel başvurularına ilişkin kararlarının hemen hepsinde
özgürlüğünden mahrum olan kişilerin Anayasa’nın ve AİHS’in ortak
alanı kapsamında kalan temel hak ve özgürlüklerin tamamına genel
olarak sahip olduklarını belirtmektedir.
37
Çalışmada Anayasa Mahkemesi’nin kararlarına değinmeden önce
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) önüne gelen başvurular-
da verdiği ihlal kararlarına kısaca değinilecektir. Bu değerlendirme birey-
sel başvurunun kabul edildiği ülkemizde hem Anayasa Mahkemesi’nin
yaklaşımı ile AİHM’in yaklaşımı arasındaki benzerlik ve farklılıklar,
hem de ceza infaz mevzuatı ile AİHS ve Anayasa arasındaki ilişkinin de-
ğerlendirilmesi adına da önemlidir. Ancak yapılacak değerlendirmeler-
de anayasaya aykırılık ile AİHS’e aykırılığın kapsam ve nitelik itibariyle
farklarının da gözetilmesi gerektiğini vurgulamak gerekir.
II. AİHM Kararlarında Hapsedilen Hakları
Uluslararası insan hakları düzenlemelerinde hapsedilme koşulla-
rının koruma alanında görülmesi çok daha geç tarihlerde olmuştur.
37
AYM, 2014/1711, 23.7.2014, par. 29-33; 2013/583, 10.12.2014, par. 65; 2012/90,
10.12.2014, par. 67.