154 / 473
TBB Dergisi 2016 (122)
D. Çiğdem SEVER
153
2000’lere kadar AİHM hapsedilenlerin başvurularıyla ilgili az sayıda
ihlal kararı vermişken
38
daha sonraki yıllarda konuyla ilgili çok sayıda
ihlal kararı vermiştir. AİHM konuyla ilgili kararlarının hemen tama-
mında hapsedilenlerin kişi özgürlüğü dışındaki haklar bakımından
diğer bireylerle aynı şekilde hak öznesi olduğunu vurgulamaktadır.
Hatta AİHM’in yaklaşımında yaşam koşullarındaki farklılaşma, yani
tamamen devletin kontrolünde bir hayat sürmeleri nedeniyle yaşam
hakkı ve sağlık hizmetlerinden yararlanma bakımından devletin po-
zitif yükümlülüklerinin daha fazla olduğundan bahsetmek müm-
kündür. Benzer şekilde devletin gözetim ve denetiminde olmaları
nedeniyle üçüncü kişi sayılabilecek kişilerin eylemlerinden devletin
sorumlu tutulması da daha olasıdır. Bu bakımdan, intihar eden ya da
sağlık sorunları tedavi edilmeyen herhangi bir yurttaş bakımından
devletin sorumluluğundan bahsetmek daha güçken hapsedilenler söz
konusu olduğunda devletin sorumlu tutulma olasılığı daha yüksektir.
AİHM’e hapsedilen haklarıyla ilgili yapılan başvuruların önemli
bir kısmı AİHS’in 3. maddesinde düzenlenen kötü muamele yasağı-
na ilişkindir. AİHM çok sayıda kararında hücrelerin fiziki koşulları,
39
hapishanenin kalabalıklığı,
40
nakil işleminin tekrarlanması,
41
hüc-
re arkadaşlarının kötü muamelesi,
42
hapishane çalışanlarının kötü
muamelesi,
43
gözaltındaki gençlere kötü muamele edilmesi
44
nedeniyle
3. maddenin (ve ölüm gerçekleşmişse 2. maddenin) ihlal edildiğine ka-
rar vermiştir. Yine kötü muamele kapsamında değerlendirilebilen bir
başka konu da sağlık hizmetinin gereği gibi veya hiç sunulmamasıdır.
38
Günther, “Ceza İnfaz...”, s. 59.
39
AİHM’in 3. maddenin ihlal edildiğinde ilişkin karar örnekleri için bkz. Peers
v. Yunanistan, 28524/95, 19.4.2001; Kalashnikov v. Rusya, 47095/99, 15.7.2002;
Modârcă v. Moldova 37829/08, 10.5.2007; Florea v. Romanya, 21534/05, 14.9.2010;
Ananyev vd. v. Rusya, 42525/07 - 60800/08, 10.1.2012 (3. Maddenin yanı sıra
13. Maddenin de ihlal edildiğine karar verilmiştir); Canali v. Fransa, 40119/09,
25.4.2013; Vasilescu c. Belçika, 64682/12, 18.3.2014.
40
Mandic ve Jovic v. Slovenya ve Štrucl vd. v. Slovenya, 5774/10- 5985/10,
20.10.2011; Torreggiani vd. v. Italya, 43517/09-35315/10-37818/10-46882/09-
55400/09-57875/09-61535/09, 8.1.2013 (pilot karar).
41
Khider v. Fransa, 39364/05, 9.7.2009; Payet v. Fransa, 19606/08, 20.1.2011.
42
Premininy v. Rusya, 44973/04,10.2.2011; Yuriy Illarionovich Shchokin v. Ukrayna,
4299/03, 3.10.2013 (Ölüm gerçekleştiğinden 2. Maddenin ihlaline karar verilmiş-
tir); D.F. v. Litvanya, 11160/07, 29.10.2013.
43
Tali v. Estonya, 66393/10, 13.2.2014.
44
Güveç v. Türkiye, 70337/01, 20.1.2009; Coselav v. Türkiye, 1413/07, 9.10.2012
(ölüm gerçekleştiğinden 2. Maddenin ihlaline karar verilmiştir.).