dergi-122

Hapishane İdarelerinin Yetkileri ve Hapsedilen Haklarının Sınırı

158

bul edilen hapsedilenlerin haklarının demokratik bir toplumda ge-

rekli olduğu ölçüde sınırlandırılması ve cezalandırma sırasında in-

sani muamelenin zorunlu bir koşul olduğunun vurgulanmasıdır.

Mahkemenin ülkelerin hapishane sistemlerindeki farklılığı ve taraf

devletlerin konuyla ilgili takdir yetkisini vurgulayarak cezalandır-

ma sistemi ve politikası bakımından ilkeler belirlemekten kaçınma

eğiliminde olduğu, ancak yakın zamanlarda genel yasak/sınırlama-

lar konusunda devletlerin takdir yetkisinin sınırlı olduğuna karar

verdiğini belirtmek gerekir.

Bunun dışında, müebbet hapis cezası

alan kişiler bakımından yapılacak düzenlemelerde insani muamele

vurgusunun arttığını ve bu konuda da devletlerin takdir yetkisinin

sınırını belirleme çabasını görmek mümkündür. AİHM kararların-

daki yaklaşım bireysel başvurularda Anayasa Mahkemesi açısından

yol gösterici bir kaynak olmakla birlikte ulusal bir sistem içinde in-

celeme yapan Anayasa Mahkemesi’nin bu bağlamda daha geniş bir

yorum yapmasının ve ilkeler belirlemesinin mümkün olduğunu da

belirtmek gerekir.

III. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Hapishane İdarelerinin

Yetkileri ve Hapsedilen Hakları

Anayasa Mahkemesi bakımından hapsedilen hakları görece

yeni sayılabilecek bir konudur. Mahkemenin konuyla ilgili kararla-

rının tamamı 2012 ile 2015 yılları arasında verilmiştir. Mahkeme altı

kararında anayasaya aykırılık incelemesi yapmış ve sekiz bireysel

başvuruyu değerlendirmiştir. Kararların tarihsel olarak yakınlığı,

mahkemenin iki işlevi haline gelen anayasaya aykırılık incelemesi ile

bireysel başvuru değerlendirmeleri arasındaki farkı ortaya koyması

bakımından önemlidir. Bununla birlikte hem ölçü normlarının fark-

lı olması, hem de anayasaya aykırılık değerlendirmesinde iki norm

arasındaki ilişkiye bakılırken bireysel başvuruda olay bazlı değerlen-

dirme yapılması iki incelemeyi birbirinden farklı kılmaktadır. Bu ne-

denle çalışmada itiraz başvuruları ile bireysel başvuru kararları ayrı

değerlendirilmiştir.

Çalışma kapsamında ihlal kararlarına odaklanılmışsa da mahkemenin benzer ko-

nularda çok sayıda ret kararı verebildiğini de göz önünde bulundurmak gerekir.