dergi-122

TBB Dergisi 2016 (122)

D. Çiğdem SEVER

159

a. Anayasaya Aykırılık İtirazları ve Hapishanelerde Disiplin

Hukuku

Disiplin hukuku, bir kamu hizmetinin sunulması sırasında bu

hizmetin iyi yürütülebilmesini sağlamak amacıyla kamu düzeni-

ni sağlamaya yönelik önlemler alabilme yetkisini içerir. Bu önlemler

kamu gücünün yoğun biçimde kullanılması anlamına geldiğinden

insan hakkı ihlali potansiyeli de taşırlar. Disiplin hukukunun muha-

tabı olan özneler tüm toplum değil, belli yükümlülüklere sahip kişi-

lerdir. Kamusal nitelikleri nedeniyle belli mesleklerin meslek etiğine

aykırılıkları önlemek amacıyla meslek kuruluşlarına tanınan disiplin

yetkileri dışında kamu görevlileri, öğrenciler ve hapsedilenler disip-

lin hukukunun öznesi olabilirler. Kamu görevlileri bir kamu hizmeti

sunmaları ve kamusal araç ve yetki kullanmaları nedeniyle, öğrenci

ve hapsedilenler ise bir kamu hizmetinden yararlananların disiplin

hukukuna tabi olması bakımından birbirinden farklı niteliklere sahip

olsalar da bu kişiler yukarıda özel statü (

Sonderstatus

) ilişkisi denilen

ilişkinin sonucunda idarenin disipliner yetkilerine muhatap olmakta-

dırlar. Ancak, diğer statülerden farklı olarak hapsedilenler doğrudan

devletin gözetiminde ve özgürlüklerinden mahrum oldukları için mu-

hatap oldukları disipliner yetkilerin etkileri daha yoğundur. Hapsedi-

lenler üzerinde uygulanan disiplin yaptırımı diğer disiplin cezaların-

dan farklı olarak hapsedilenlerin hayatlarının tamamını kapsayacak

niteliktedir ve bu nedenle temel hak ve özgürlüklerle ilişkisi de daha

yoğundur. Disiplin ve cezalandırma kimi zaman iç içe geçen bir nite-

liğe sahipse de disiplin genellikle itaat ve düzen fikriyle ilişkiliyken;

cezalandırma çoğu zaman düzeni sağlayan disipliner bir yaptırım

olmanın ötesine geçer. Diğer yandan disiplin, kapsadığı insanlar ve

hayatın pek çok alanına yayılmak gibi özellikleriyle uygulama bakı-

mından daha yaygın bir usuldür.

Hapsedilenler bağlamında cezalandırma ve infaz arasında yapı-

labilecek ayrımda cezalandırma yetkisinin sahibi mahkeme, infazda

idare iken bu ayrım disiplin hukuku söz konusu olduğunda silikleş-

mekte; infaz, cezalandırmanın bir parçası haline gelebilmektedir. Şart-

la salıverilme koşullarıyla disiplin cezaları arasında ilişki kurulmuş

olması

disiplin ile cezalandırmanın birbirine daha da yaklaşmasına

Ceza İnfaz Kanunu’nun 48/3-b hükmü gereğince disiplin cezalarının tamamı in-