dergi-122

Hapishane İdarelerinin Yetkileri ve Hapsedilen Haklarının Sınırı

160

yol açmakta, hapishane idaresi yargı kararı ile cezalandırılmasına ka-

rar verilen bir kişi hakkında cezanın niteliğini değiştirebilecek yetki-

lerle donatılmış olmaktadır.

5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu’nun 37. maddesine göre tutuklu ve

hükümlüler kurumda, düzenli bir yaşamın sürdürülmesi, güvenliğin

ve disiplinin sağlanması amacıyla idarenin uyulmasını emrettiği veya

gerekli kıldığı davranış ve tutumları, kusurlu olarak ihlâl ettiğinde,

eyleminin niteliği ile ağırlık derecesine göre Kanunda belirtilen disip-

lin cezaları

uygulanır. Söz konusu hüküm bir yandan disiplin ceza-

larının amacının ilgili idari faaliyetin düzen içinde görülmesini sağla-

mak olduğunu, diğer yandan bu yetkinin ölçülülük ilkesi çerçevesinde

kullanılması gereğini ifade etmektedir.

Disiplin suç ve cezaları bakımından yapılan ilk temel tartışma

ceza hukukunun temel ilkelerinin disiplin cezaları bakımından da uy-

gulanmasına ilişkindir. Başta suç ve cezalarda yasallık, savunma hak-

ları, mahkeme kararıyla özgürlükten mahrum bırakılma gibi bu temel

ilkelerin nasıl ve hangi ölçüde uygulanacağı dışında ikinci bir tartışma

da bir hak ve özgürlüğün sınırlandırılmasına yol açan disiplin suç ve

cezalarının özgürlük sınırlama rejimine uygun olup olmadığıdır. Bu

noktada disiplin hukuku özelinde yasallık koşulu açısından suç ve ce-

zaların kapsamının yeterince net belirlenip belirlenmediği, suç ve ceza

arasında ölçülülük olup olmadığı, cezanın hakkın özüne dokunup do-

kunmadığı önem taşır.

Çalışmada ilk olarak yasallık ilkesine ilişkin bir Anayasa Mah-

kemesi kararı ile hücreye koyma, açlık grevi disiplin suçu, gereksiz

marş söylemek ve slogan atmak nedeniyle haberleşme özgürlüğünün

sınırlandırılması disiplin suçlarına ilişkin Anayasa Mahkemesi karar-

larına yer verilecektir. Bununla birlikte, hapishane idarelerinin sade-

ce disiplin değil, özellikle tedbir niteliğinde ve yine yaptırım olarak

tanımlanabilecek karar alma yetkileri bulunmaktadır. Bu kapsamda

hapsedilenlerin mektuplarına el konulması ile ziyaretçilere ilişkin

faz edilip kaldırılmadıkça koşullu salıverilme işlemi yapılamamaktadır.

Aynı Kanun’un 38. maddesine göre disiplin cezaları şu şekildedir: Kınama, bazı

etkinliklere katılmaktan alıkoyma, ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma,

haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma veya kısıtlama, ziyaretçi

kabulünden yoksun bırakma, hücreye koyma.