dergi-122

Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Kanun Yararına Bozma

226

C. CMK., md. 309/4-b Bendinde İfade Olunan Nedenler

Anılan bent uyarınca bozma, mahkûmiyete ilişkin hükmün, da-

vanın esasını çözmeyen yönüne veya savunma hakkını kaldırma veya

kısıtlama sonucunu doğuran usul işlemlerine ilişkin ise, kararı veren

hâkim veya mahkemece yeniden yapılacak yargılama sonucuna göre

gereken hüküm verilir. Bu hüküm, önceki hükümle belirlenmiş olan

cezadan daha ağır olamaz.

Dolayısıyla bu bent uyarınca bozma hükümlü lehine ya da aleyhi-

ne olabilecektir. Ancak bozmanın aleyhe olması halinde yeniden ya-

pılacak yargılama sonucunda verilecek ceza aleyhe değiştirme yasağı

gereği önceki cezadan daha ağır olamayacaktır.

Cezanın aleyhe değiştirilmesi yasağı suçun değil cezanın ağır-

laştırılmamasını emreder. Dolayısıyla mahkemenin yeniden yapaca-

ğı yargılama neticesinde kurduğu hüküm mahkûmiyet olursa, suçu

ağırlaştırmasına (örneğin görevi kötüye kullanma suçundan kurduğu

önceki hükümdeki hukuki nitelemesini bu kez rüşvet suçu olarak de-

ğiştirmesine) engel bir hal yoksa da sanığa önceki hükmünde verdiği

cezadan daha ağır bir ceza veremeyecektir.

Mahkûmiyete ilişkin hüküm kavramını, hâkim veya mahkeme-

lerce suç veya kabahat oluşturan eylem karşılığı verilen bir yaptırım

kararı olarak olarak değerlendirmek gerekmektedir.

Dolayısıyla

mahkûmiyet kavramı, ifade olunanbentte bir önceki bendin aksine 223.

madde kapsamıyla sınırlandırılmadığı için hukuken “mahkûmiyet”

olarak değerlendirilebilecek daha geniş bir kapsama sahiptir.

Mahkûmiyete ilişkin hükmün kendisi uyuşmazlığı esastan çözen

bir hüküm olmasına karşın, hükmün uyuşmazlığın esasını çözmeyen

yönüne ilişkin bir hukuka aykırılığın mevcut olması imkânsız değildir.

Mahkûmiyet hükmünün davanın esasını çözmeyen yönüne ilişkin hu-

kuka aykırılıklar, savunma hakkının kısıtlanması ya da kaldırılması

sonucunu doğuran işlemler dışında kalan, aynı zamanda davanın esa-

sını çözümleyen yönüne ait olmayan aykırılıklardır. Görevsiz mahke-

mece hüküm verilmesi, Cumhuriyet savcısının katılması gereken bir

durumda yargılamaya Cumhuriyet savcısının katılmaması, hükmün

Kuyucu, s. 171.