33 / 473
Anayasa Mahkemesi’nin Laiklik ve Bölünmez Bütünlük İlkeleri Ve Hegemonik Koruma ...
32
bozmaktır. Bu bakımdan, Kürtlere dil ve kültürel hakların verilmesi-
ni savunan partiler kapatılmıştır.
57
Hatta mahkeme devletin ülkesi ve
milleti ile bütünlüğü ilkesi konusunda o kadar hassastır ki bu ilkeyi
tahrip edebilecek her yazı, söz ve davranışı siyasi partiler için yasak
olarak değerlendirmiştir. Nitekim Türkiye Birleşik Komünist Partisi
“komünist” kelimesinden ve parti programında bölünmez bütünlüğe
uyuşmayan ifadelerin yer almasından dolayı kapatılmıştır.
58
b. Laiklik İlkesi
Anayasa Mahkemesi’nin laiklik ilkesi çerçevesinde şekillendirdiği
değerlendirmelerinde de geniş yoruma başvurmuştur. Mahkeme la-
ikliğin içeriğini oluşturan değer ve düşünce bütününü diğer ilkeler-
de de olduğu gibi öncelikle tanımlama, sonra nitelendirme ve nihayet
belirleme evrelerinden geçirmiştir. Şüphesiz bu yöndeki bir yorum
tarzı siyasal ve sosyal ortamda çeşitlenen değer ve düşünceleri ideolo-
jik temelli bir paradigmaya oturtmaktadır.
59
Nitekim Mahkeme Refah
Partisi’nin kapatılmasına yönelik verdiği kararda laiklik ilkesinden
neler anlaşılması gerektiğini belirtmekten kaçınmamıştır.
Bu doğrultuda Mahkeme laiklik ilkesini şu şekilde koşullandır-
maya tabi tutmuştur:
“‘Lâiklik’, ortaçağ doğmatizmini yıkarak aklın öncü-
lüğü, bilimin aydınlığı ile gelişen özgürlük ve demokrasi anlayışının, uluslaş-
manın, bağımsızlığın, ulusal egemenliğin ve insanlık idealinin temeli olan bir
uygar yaşam biçimidir. Çağdaş bilim, skolâstik düşünce tarzının yıkılmasıyla
doğmuş ve gelişmiştir. Dar anlamda, devlet işleriyle din işlerinin birbirinden
ayrılması olarak tanımlansa, değişik yorumları yapılsa da, lâikliğin gerçekte,
toplumların düşünsel ve örgütsel evrimlerinin son aşaması olduğu görüşü,
öğretide de paylaşılmaktadır. Lâiklik, ulusal egemenliğe, demokrasiye, özgürlü-
ğe ve bilime dayanan siyasal, sosyal ve kültürel yaşamın çağdaş düzenleyicisi-
dir. Bireye kişilik ve özgür düşünce olanaklarını veren, bu yolla siyaset-din ve
inanç ayrımını gerekli kılarak din ve vicdan özgürlüğünü sağlayan ilkedir.”
60
57
Ergül, s. 327.
58
Arslan, Anayasa Mahkemesi’nin Siyasal Partiler, s.8. Türkiye Birleşik Komü-
nist Partisi’nin kapatılmasına ilişkin karar için bkz. E. 1990/1, K. 1991/1, K.T.
16/7/1991.
59
Arslan, Anayasa Mahkemesi’nin Siyasal Partiler, s. 9.
60
Karar için bkz. E. 1997/1, K. 1998/1, K.T. 16/1/1998.