324 / 473
TBB Dergisi 2016 (122)
Esra CENKCİ
323
Alm. POK’de, Türk hukukunun ya da İsviçre hukukunun aksine
yeni pay alma hakkının sınırlandırılması esaslarına yer verilmediğin-
den keyfiliği önlemek adına bu konuda kıstas arayışına gidilmiştir. Al-
man Federal Yargıtayı (BGH)’nın 23.06.1997 tarihinde vermiş olduğu
“Siemens/Nold”
kararı, yeni pay alma hakkının sınırlandırılması ko-
şullarına ilişkin olarak Alman hukuku uygulamasını, karardan öncesi
ve sonrası şeklinde ikiye ayırmaktadır. Bu karardan önceki duruma,
Yüksek Mahkeme (
Reichsgerichts
)’nin 1908 yılında vermiş olduğu
“Hi-
bernia”
kararından (RGZ 68, 235) başlayarak göz atmak gerekirse:
“Hi-
bernia”
kararında, kanunun lafzından yola çıkılarak çoğunluk pay sa-
hiplerinin yeni pay alma hakkının sınırlandırılması konusunda takdir
yetkisi bulunduğu kabul edilmekte ve azınlık pay sahiplerinin hakkı
tamamen göz ardı edilmektedir. Yüksek Mahkeme, daha sonra ver-
diği kararında, ahlaka uygunluk ilkesinin bir gereği olarak çoğunluk
gücünün önüne geçilebileceğini ve azınlık pay sahiplerinin korunabi-
leceğini içtihat etmiştir (RGZ 107, 72). Mahkemeye göre çoğunluk pay
sahipleri gücünü sınırsız olarak ve kasten ortaklığın zararına olarak
kullanmamalıdır; çoğunluğun özel menfaatleri uğruna ortaklığın re-
fahının bilinçli olarak göz ardı edilmesi ahlaka aykırıdır.
27
Alman Federal Yargıtayı
“Minimax II”
kararında (BGHZ 33, 175),
kayıtlı sermaye sisteminde yeni pay alma hakkının sınırlandırılmasın-
da eşit işlem ilkesinin gözetilmesi gereğine değinmiştir. Mahkemenin
“Kali und Salz”
kararı (BGHZ 71, 40) ise, genel kurul kararının somut
olarak içerik denetimine konu edilebilmesi için yol gösterici mahiyet-
te ilkesel bir karardır. Esas sermaye sisteminde sermaye artırımının
ele alındığı bu kararda, yeni pay alma hakkının, ortaklık menfaatinin
haklı kıldığı somut bir nedene dayanılarak sınırlandırılması ve ayrıca
gereklilik, amaca uygun olma ile ölçülülük ilkelerinin de göz önünde
bulundurulması gereği öngörülmüştür.
28
19.04.1982 tarihli
“Holzmann”
kararında [BGHZ 83, 319 (321)],
“Kali und Salz”
kararında öngörülen
ilkeler, kayıtlı sermaye sisteminde yönetim kurulunun yetkilendiril-
mesi kararı açısından ele alınmıştır.
29
Buna göre, yeni pay alma hakkı-
nın sınırlandırılabilmesi için ortaklık menfaatinin haklı kıldığı somut
neden yetkilendirmenin yapıldığı zamanda bulunmalıdır.
30
27
Stamatopoulos, s. 17-18.
28
Bkz. Maslo, s. 62 vd.; Schickerling, s. 38 vd.; Stamatopoulos, s. 21-22.
29
Bayer, in: Kommentar zum Aktiengesetz, § 203, N. 97.
30
Maslo, s. 65; Schickerling, s. 49-50.