327 / 473
Kayıtlı Sermaye Sisteminde Yeni Pay Alma (Rüçhan) Hakkının Sınırlandırılması ...
326
Bu belirsizlik doktrin görüşleriyle ve yargı kararlarıyla gideril-
meye çalışılmıştır. Doktrinde, kanunun lafzından yola çıkılarak yeni
pay alma hakkının genel kurul kararıyla sınırlandırılacağını kabul
etmenin, sistemin esnek yapısına aykırı olduğu; ayrıca sermayenin ar-
tırılacağı zamandaki sınırlandırma sebeplerinin, yönetim kurulunun
yetkilendirilmesi kararının alındığı sırada henüz belli olmadığı ge-
rekçesiyle genel kurula doğrudan sınırlandırma yetkisi tanıma fikri-
ne karşı çıkılmıştır.
39
Federal Mahkeme’nin bu konuda vermiş olduğu
bir kararda benimsediği ilkeler, kayıtlı sermaye sisteminde yeni pay
alma hakkının sınırlandırılması bakımından emsal kabul edilmekte-
dir.
40
Mahkeme, yeni pay alma hakkının sınırlandırılmasının esas ve
kayıtlı sermaye sistemi açısından aynı maddede düzenlenmiş olması-
nı, kanun koyucunun dikkatsizliği olarak görmektedir. Ayrıca anonim
ortaklıklar hukukuna ilişkin reform ilkelerinin, kayıtlı sermaye siste-
minde sermaye artırımının esnekliği ile pay sahiplerinin konumlarının
güçlendirilmesi konularına önem verdiğine atıf yapılmaktadır. Kanun
koyucunun yönetim kuruluna yeni pay alma hakkını belli koşullarda
sınırlandırma yetkisi tanıyan düzenlemeye yer vermesi gerektiği dü-
şüncesiyle
41
kararda şu esaslar öngörülmektedir: Yönetim kurulunun
yeni pay alma hakkını şirket menfaatini gerekçe göstererek sınırlan-
dırması kabul edilemez. Bununla birlikte yetkilendirmede sınırlandır-
ma sebebinin sadece “haklı sebep” olarak gösterilmesi de yetersizdir.
En azından pay sahipleri açısından yeni pay alma hakkının daha az
önem arz ettiği halka açık anonim ortaklıklarda yönetim kurulu, be-
lirli ve İsv. BK m. 652b/2 anlamında önemli bir nedenle yeni pay alma
hakkının sınırlandırılması konusunda yetkilendirilebilir. Yetkilendir-
mede, önemli sebep teşkil edecek durumların tek tek gösterilmesi ge-
rekli değildir; yetkilendirmenin, yönetim kurulunun takdir yetkisinin
sınırlarını gösteren genel-soyut talimatları içermesi yeterlidir.
42
39
Forstmoser/Meier-Hayoz/Nobel, § 40, N. 272.
40
BGE 121 III 219 ff.
41
Forstmoser/Meier-Hayoz/ Nobel, § 40, N. 275.
42
Forstmoser/Meier-Hayoz/ Nobel, § 40, N. 275-280; Zindel/Isler, § 26, Art, 652b,
N. 9-11. Öte yandan yetkilendirmede kullandırılmayan yeni pay alma hakkına
konu payların tahsisi gösterilmelidir (İsv. BK m. 651/3, m. 560/2, b. 8). Bu göster-
me, muhtemel alıcı çevresinin belirleyici kriterlerle genel olarak tanımlanmasını
gerekli kılar. Bu konuda yönetim kurulunun yetkisi sınırlıdır. Esas sözleşmede
yer alan belirlemeden, alıcı çevresi, herhangi bir yoruma ihtiyaç duyulmaksızın
objektif olarak anlaşılabilmelidir (Forstmoser/Meier-Hayoz/Nobel, § 40, N. 281;