dergi-122

TBB Dergisi 2016 (122)

Semih Batur KAYA

yönelik ifadelerin belli bir yorum dinamiğini gerektirmesi anayasaları

esnekleştirmekte ve anayasaya bağlı olarak yapılan yargısal denetimin

manevra alanını ise genişletebilmektedir.

Anayasalardaki muğlak ve

esnek ifade tarzı kullanıldığı ölçüde anayasalar gerek bir normlar bü-

tünü olarak gerek bir değer ve düşünce bütünü olarak anlam genişle-

mesine uğrayabilmektedirler.

Peki, anayasalarda görünüşte hak ve özgülüklerin korunması

doğrultusunda elitler tarafından hakların anayasalarda katalog ola-

rak tanınması ve anayasa yargısı ile bu yönde bir yargısal denetimin

getirilmesinin altında yatan itki nedir? Yargısal gücün bu denli ge-

nişletilmesinin altında yatan motivasyonu açıklama doğrultusunda

birtakım teorilerin söz konusu olduğu söylenebilir. Fakat en önemlisi

Gerçekten de çeşitli değer ve ilkelerin anayasalarda yer alması bunlara yönelik

yorumu değişik yönleri olan bir “fenomen”e dönüştürmüştür. Zühtü Arslan,,

“Conflicting Paradgims: Political Rights in the Turkish Constitutional Court,

Critique: Critical MiddleEastern Studies”, C. 11, No. 1, Bahar 2002, s. 9-10.Özel-

likle hak ve özgürlüklere ilişkin normların anayasalarda yer almasından dolayı

mahkeme kararlarının sonucunda olumlu veya olumsuz anlamda yargısal akti-

vizm söz konusu olabilmekte ve dolayısıyla yerine göre sınırlayıcı tavır ile akti-

vist tavırlar arasında gerilimler yaşanabilmektedir. Yargısal aktivizm konusunda

bazı önemli çalışmalar için bkz. Yusuf Şevki Hakyemez, Anayasa Mahkemesinin

Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı, Yetkin Yayınları, Ankara 2009; A.

Ernest Young, , “Judicial Activism and Conservative Politics”, Colorado Law Re-

view, C. 73, S. 4, 2002, s. 1139-1216; Keenan D. Kmiec, “The Origin and Currrent

Meanings of Judicial Activism”, California Law Review, C. 92, S. 5, 2004, s. 1441-

1478; Roger Craig Green, , “An Intellectual History of Judicial Activism”, (http://

works.bepress.com/roger_craig_green/1/

erişim 07/05/2015), 2008, s.1-54; Ozan

Ergül, , “Berraklaştırılamayan Bir Kavram: ‘Yargısal Aktivizm’”, TBB Dergisi, S.

104, 2013, s.37-54; Serdar Korucu, Yargısal Aktivizm, Seçkin Yayıncılık, b. 1, An-

kara 2014.

Öte yandan hak ve özgürlüklerin anayasal bağlamda bir yargısal denetim ile ko-

runmasının gerekliliği ve işlevselliğine de değinmek gerekir. Bu noktada Sweet şu

şekildeki bir değerlendirmede bulunmuştur: “Devlet, anayasal haklar olmaksızın

daha iyi durumda mı olacaktır? Anayasal haklardan nasıl yararlanılacağı ve bun-

ların hukuken nasıl korunacağına, yasama organı üyeleri tek başlarına mı karar

vermelidir? Bugün Avrupa’nın çok büyük bölümünde her iki sorunun da ceva-

bı, açık ve kararlı bir hayırdır... Anayasa hakimlerinin hakları korurken kanun

koyup koymadıkları sorusunun ötesine geçersek, gerçekte anayasa hakimlerinin

hakları hükümetlerden ve parlamentolardan daha iyi koruyup korumadıklarını

veya anayasa denetiminin yokluğunda daha iyi koruyup koruyamayacaklarını

sorarsak, gerçeğe daha fazla yaklaşmış oluruz. Bu sorunun cevabı, olumlu olduğu

ölçüde, anayasal denetimin meşruluğu da o ölçüde güçlenir.” ALEC Stone Swe-

et, Governing with Judges: Constitutional Politics in Europe, Oxford University

Press, Oxford, 2000, s. 151’den aktaran Özbudun, Türkiye’de Demokratikleşme, s.

144-145.