58 / 473
TBB Dergisi 2016 (122)
Didem YILMAZ
57
Ancak buradaki seçim usulünün küçük bir ayrıntı olarak görülmesi
olanaksızdır. Cumhurbaşkanı önceki 102. maddeye göre yasama or-
ganı tarafından seçilmekteyken, artık halk tarafından seçilmektedir.
60 günlük süreye yayılmış bir yarışın galibi, cumhurbaşkanlık sıfatı-
nı kazanmaktadır. Her yarışta olduğu gibi seçimlerde de birden faz-
la yarışan vardır. Bu özellik ise yarışanları, onları destekleyenlerden
bağımsızlaştırmamakta; tam tersine aralarında bir bütünlük kurarak
yarışın kazanılmasını sağlamaya zorlamaktadır. Bu durumda da, 2007
yılından sonra halk oylaması ile seçilen bir cumhurbaşkanının siya-
setten uzaklaşması ya da partiler üstü tutum sergilemesini beklemek
gerçekçi değildir. Nitekim doktrinde bu anayasa değişikliğinin
partili
bir cumhurbaşkanı realitesine doğru bir kayış anlamına geldiği
de dile geti-
rilmektedir.
13
Benzer şekilde seçim sisteminin cumhurbaşkanına yeni
bir güç kazandırdığı tespiti ile
(s)eçilebilmek için seçim kampanyası yü-
rütecek, vaatlerde bulunacak ve böylece ister istemez “taraf” olacak bir Cum-
hurbaşkanının, parlamenter sisteme özgü gereklere uyumunu beklemek kolay
olmayacağı gibi, bu yolla seçilen bir kişinin “milletin birliğini” temsil eden bir
kişi olarak algılanmasını da zorlantıraca(ğı)
nın altı çizilmektedir.
14
Ayrıca halk tarafından seçimin ikili bir işlevi bulunmaktadır: ilki
seçilene demokratik meşruiyet sağlanması; ikincisi ise tekrar adaylık
mümkün olduğunda, bir dönem önce seçilenin ikinci dönemde seçile-
memesi ihtimalinin bulunmasıdır. Son durum, oy verdikleri cumhur-
başkanının faaliyetlerinin seçmenler tarafından benimsenmediğini
göstermektedir. Yöneticilerin halk tarafından seçilen sistemlerde, se-
çilenin görev süresi bitmeden de halk tarafından görevden alınması
söz konusu olabilmektedir. “Recall” ya da halk tarafından azilin klasik
uygulaması, ABD’de görülmektedir.
15
Cumhurbaşkanına ilişkin olarak
ise 1920 tarihli Avusturya Anayasası’nın 60. maddesinin 6. fıkrası bu
yönde açık bir düzenleme içermektedir. Görev süresi dolmadan önce,
halk tarafından seçilmiş olan cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu-
na gidilmesi mümkündür. Bu süreç, birinci Meclis olan Ulusal Kon-
seyin, Cumhurbaşkanı aleyhine verilen önergeyi kabul etmesinden
sonra gerçekleşmektedir. Önergenin kabul edilmesiyle, cumhurbaşka-
13
Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Y. 12. Baskı, Ankara, 2014, s. s:
327.
14
Yavuz Sabuncu, Anayasaya Giriş, İmaj Y., 14. Baskı, Ankara, 2009, s.234.
15
Erdoğan Teziç, Anayasa Hukuku, Beta Y., 17. Baskı, 2014, s. 287.