215 / 497
Karşı Dava
214
2. Asıl Dava ile Karşı Davanın Aynı Yargılama Usulüne
10
Tabi
Olması
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu madde 206’da düzenleme-
sini bulan, idari yargıda ve hakemde halli gereken davanın bir dava-
ya karşı dava olarak açılamayacağına ilişkin hükmün karşılığı Hukuk
Muhakemeleri Kanunu’nda yoktur. Ancak, doğrudan bu hükmü kar-
şılayan normatif bir düzenleme olmasına gerek olmaksızın da, mahke-
meler yargı yolu
11
ayrımının bir sonucu olarak, önlerine idari yargının
görevine giren bir uyuşmazlık geldiğinde bu durumu resen gözeterek,
karşı dava olarak açılmış olan idari dava hakkında görevsizlik kararı
vereceklerdir.
12
Tahkim sözleşmesinin konusunu oluşturan bir uyuş-
mazlığın çözümü için mahkemede dava açılması halinde de, karşı ta-
raf tahkim ilk itirazında bulunabilecektir (HMK m. 413). Asıl davacı,
süresine riayet ederek böyle bir ilk itirazda bulunursa, hukuk mahke-
mesi karşı davayı davanın hakemlerde açılması gerektiğinden bahisle
usulden reddedecektir.
13
Genel mahkeme-özel mahkeme bağlamında bir değerlendirme
yapmak gerekirse; özel mahkemede görülmekte olan bir davaya karşı,
genel mahkemenin görevine giren bir davanın karşı dava olarak açı-
labileceği tespiti öncellikle yapılmalıdır.
14
Ancak, karşı dava özel bir
mahkemenin görevine girmekte ise doktrinin büyük çoğunluğu,
15
bu
10
Bu başlık bünyesinde yargılama usulü kavramının daha kapsamlı olarak tanımla-
ma bulacağı, idari yargı yoluna ilişkin açıklamaların da yapılacağı belirtilmelidir.
11
HMK. m. 114’e göre, “Dava şartları şunlardır: … b)Yargı yolunun caiz olması. ..”
12
Lütfi Fikri Soner, “Karşılık Davada İlk İtiraz ve Bu Davanın Dinlenme Olanağı”
Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi,
Sayı 10, Ankara 1976, 48-55, s. 55; İyilikli,
s. 152; Kuru/Arslan/Yılmaz, s. 525; Kuru, görevsizlik değil de “yargı yolunun
caiz olmadığı” ibaresinin daha isabetli olduğunu da belirtmiştir. bkz. Kuru, s.
3891.
13
Kuru/Arslan/Yılmaz s. 525; İyilikli, s. 152; Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
dönemi açısından hakem itirazının niteliği konusundaki tartışma için bkz. İpek, s.
23 vd.
14
Kuru, s. 3892 vd.; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 545; Kuru/Arslan/Yılmaz, s. 525;
Sungurtekin Özkan, s. 229.
15
Soner, s. 51; Karahacıoğlu/Parlar, s. 541 vd.; İsmail Ercan,Medeni Usul Hukuku,
İstanbul 2013, s. 255; Sungurtekin Özkan, s. 229; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s.
545; Kuru/Arslan/Yılmaz, s. 525.
Ermenek, özel mahkemenin görev alanına giren uyuşmazlıkların uzmanlığı ge-
rektirmesi durumuna da vurgu yaparak; özel mahkemenin görev alanına giren
bir davanın, genel mahkemede karşı dava olarak açılamamasının yerinde olduğu-
nu belirtmiştir. Bkz. Ermenek, s. 172.