217 / 497
Karşı Dava
216
B. Esasa Yönelik Şartlar
1. Asıl Dava İle Karşı Dava Arasında Yakın İlişki Bulunması
Kanun koyucu yakın ilişki koşulunu sınırlı tutmuş ve madde
132’de şu şekilde belirtmiştir:
“Karşı davada ileri sürülecek olan talep ile asıl davada ileri sürülen talep
arasında takas veya mahsup ilişkisinin bulunması yahut bu davalar arasında
bağlantının mevcut olması şarttır.”
Ancak bu şartlardan birini bünyesin-
de barındıran dava, teknik olarak karşı dava olarak nitelenebilecektir.
Çalışmamızın bu kısmında öncelikle takas veya mahsup ilişki-
sinin bulunması incelenecektir. Takas konusu özel olarak arz ettiği
önem nedeniyle ayrıntılı olarak irdelenmeye çalışılacaktır.
a. Takas veya Mahsup Talebinin Bulunması
Takas ve mahsup kavramları birbirinden farklı kavramlar olma-
larına rağmen uygulamada çokça karıştırılmakta, hatta çoğu zaman
bir kelime grubuymuşçasına birlikte kullanılmaktadır. Bu sebeple
bu kavramların anlamına tam ulaşılmış kavramlardan olduğu söy-
lenemez.
17
“Takas”ın sözlükteki karşılığı, “ödeşme, hesaplaşma, mah-
suplaşma, sayışma” iken; “mahsub” ise “hesabedilmiş, hesaba dâhil
edilmiş, avans kapatma” gibi anlamlara gelmektedir.
18
Ansiklopedik
lügatlerde dahi bu kavramların birbirine çok yakın addedilebilecek
şekilde anlamlarının verilmesi aslında karıştırılmaya ne kadar müsait
olduklarını da gözler önüne sermektedir.
Mahsup bazı sebepler dolayısıyla bir alacak miktarında indirim
yapılmasını ifade eder. Alacak miktarından indirilecek değer bir karşı
alacak değildir. Burada sadece alacağın net miktarının bulunması için
yapılan bir hesap işlemi bulunmaktadır.
19
Mevzuatımızda yer alan dü-
17
Özcan Atalay, “Uygulamada Takas ve Mahsup”
Ankara Barosu Dergisi
, 1980 Sayı
1, 10-13, s. 10; Hüseyin Murat Develioğlu, Takas, Kavram-Takas Beyanında Bu-
lunma Hakkının Oluşum Şartları ve Kullanılması – Takasın Hukuki Sonuçları,
6098 sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu’na Göre Uyarlanmıştır. , 2. Baskı, Vedat
Kitapçılık, İstanbul, 2012, s. 21.
18
Ferit Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Otuzuncu Baskı, Anka-
ra, 2013; Önen eserinde takası (ödeşme), mahsubu (sayışma) kavramlarıyla nitele-
me yoluna gitmiştir. Önen, s. 173.
19
Andreas Von Tuhr, çeviren Avukat Cevat Edege, Borçlar Hukuku 1-2, Ankara,
1983 s. 684; Bilge/Önen, a.g.e., s. 460; M.Kemal Oğuzman, M.Turgut Öz, Borçlar
Hukuku Genel Hükümler, C. 1 s. 599, On Birinci Bası, İstanbul 2013; Tekinay/