271 / 497
Gemilerin İhtiyati Haczi
270
Geminin ihtiyati haczine yalnızca donatanın deniz alacağı niteliği
taşıyan borçları için karar verilebilir. Her hangi bir alacağın gemi rehni
ile teminat altına alınması ise alacağa deniz alacağı vasfı verir. Ancak
gemi ipoteği hak sahibine yalnızca alacağa bağlı hakları bahşeder.
48
Gemi rehiniyle teminat altına alınan bir alacağın deniz alacağı
vasfı taşıması için rehinle temin edilen alacağın da deniz alacağı ol-
ması gerekmediği gibi her hangi bir kişinin borcunu temin etmek için
de gemi rehin olarak verilebilir.
49
Bu nedenle söz konusu bentle diğer
bentler kapsamında deniz alacağı olarak kabul edilmeyen alacaklar
rehinle temin edilmiş olması durumunda deniz alacağı sıfatı kazan-
maktadır.
50
Müstakbel veya şarta bağlı veya kıymetli evraka bağlı bir
alacak için de gemi ipoteği kurulabilir (TTK m. 1014). Ayrıca gemi üze-
rindeki sınırlı ayni hakların takibinde mülkiyet şartı aranmaz.
51
Bu
nedenle söz konusu kişilerin takip yapabilmesi için borcun talep edil-
diği anda borçlunun geminin maliki olması ihtiyati haczin bir unsuru
olarak aranmaz.
Bir mal varlığının haczedilmesi borçlunun tasarruf yetkisini kısıt-
lar. Rehin ise ayni bir haktır. Bu nedenle söz konusu alacaklar geminin
ele geçirilmesi ve seferden men edilmesi açısından ihtiyati haczi pro-
sedürüne bağlanmıştır. Hukuki sonuçları ve gemiye el konmasından
sonra izlenecek prosedür ise doğal olarak ihtiyati hacizden farklıdır.
Öncelikle rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takiplerde haciz prosedü-
rü işlemez. Geminin teslimi veya gemiye el konulması zorunluluğu
haciz talebiyle birlikte değil satış istenmesiyle söz konusu olur. Satış
talebinden hatta takipten önce gemiye el konulması ise ancak ihtiyati
haciz yoluyla gerçekleştirilebilir.
52
Belirtilen alacaklarda ihtiyati haciz
konmasından sonra ödeme süresinin geçmesi ile satış arasında haciz
yolu işletilmekle birlikte alacaklar rehinle teminat altına alındığı için
satış süresi işlemez.
53
48
TTK m. 1014 Madde Gerekçesi.
49
Atamer, Cebri İcra, s. 256; 274.
50
Ülgener, s. 11.
51
Atamer, Cebri İcra, s. 267.
52
Tahir Çağa/Rayegan Kender, Deniz Ticareti Hukuku, C. III. 4. Bası, Filiz Kitabevi,
İstanbul, 1997, s. 95, 96
53
Türkel, s. 51.