294 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Mehmet Ali AKSOY
293
5. GEMİNİN SERBEST BIRAKILMASI
Teminat gösterilmesi ile alacaklı kolay paraya çevrilebilen bir te-
minata kavuşurken borçlu ise gemisini işletme olanağı elde eder
129
ve
teminat gösterilmesi borçlu ve alacaklınınmüştereken yararına hizmet
eden bir müessesedir. Bu nedenle geminin ihtiyaten haczedildikten
sonra teminat karşılığında serbest bırakılması olanağı sağlanmıştır.
Ayrıca borçlunun borcun varlığını kabul etmesi durumunda, borçluya
en baştan teminat karşılığında gemiye fiili el koyma tedbirinin uygu-
lanmasına (TTK m. 1370) veya ihtiyati haciz konmasına engel olma
(TTK m. 1371) olanağı tanınmalıdır.
130
Geminin serbest bırakılması başlığı altında ihtiyati haciz gemi
üzerinde devam ettiği halde teminat karşılığında geminin donatana
veya üçüncü bir kişiye bırakılması ve teminat karşılığında gemi üze-
rindeki ihtiyati haczin kaldırılması olmak üzere iki farklı müessese
düzenlenmektedir. Ancak her iki durumda da ihtiyati haciz kararı fi-
ilen kalkmamakta yalnızca donatanın geminin işletmesinin önü açıl-
maktadır. İhtiyati haciz kararını kaldıran sebepler ise ihtiyati haczi ta-
mamlayan merasime başvurulmaması veya ihtiyati haczin mahkeme
kararıyla kaldırılması durumlarında söz konusu olur.
Geminin serbest bırakılması için verilecek teminatın tür ve mik-
tarı, alacaklı ile geminin maliki veya maliki olmayan donatanı arasın-
da serbestçe kararlaştırılabilir (TTK m. 1372/1). Bu durumda teminat
miktarı geminin değerini aşmamak üzere taraflar arasındaki anlaş-
maya göre belirlenir. Düzenlemeden açıkça anlaşılacağı üzere taraflar
teminatın miktarı yanında türünde de anlaşabilir. Tarafların anlaş-
ması durumunda TTK m. 1373 de sayılan teminat türlerinden birisi
olmasa dahi teminatın kabul edilmesi gerekir.
131
Tarafların anlaşama-
ması durumunda ise teminatın tür ve miktarını belirleme yetkisi TTK
düzenlemesinde icra müdürüne verilmiştir.
132
İcra müdürü teminatın
Yapıldıktan Sonra Alınan İhtiyati Hacizlerde Hacze İştirak Derecesi” TBB Dergisi
Sayı 57, 2005 s. 162-180, s. 170.
129
Ülgener, s. 13, Çağa/Kender, s. 119.
130
Postacıoğlu/Altay, s. 870.
131
Ekşi, s. 121.
132
İİK’ye göre iihtiyati hacze ilişkin yetkiler mahkemededir (Yılmaz, s. 36) İİK ve 1999
Tarihli Sözleşmeye göre teminatın tür ve miktarını belirleme yetkisi mahkemeye
verilmesine rağmen TTK ile söz konusu yetki istisnaen icra müdürüne verilmiştir.