312 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Ş. Barış ÖZÇELİK
311
Borçlu mücbir sebeplerle edimi gereği gibi ifa edememiş ve ala-
caklı sözleşmeye aykırı ifayı reddetmiş ise borçlu, bu şekilde düştüğü
temerrüdün, kusura bağlı olan sonuçlarından sorumlu tutulamaz.
26
Alacaklının sözleşmeye aykırı ifayı kabul etmesi sonucunda TBK
112’nin uygulanması halinde, bu hükümden doğan tazminat talep
etme hakkı, borçlunun kusursuzluğunu ispat edememiş olması şar-
tına bağlı olduğundan, borcun bir mücbir sebep nedeniyle gereği gibi
ifa edilemediğini ispatlayan borçlu tazminat yükümlülüğünden kur-
tulur. Örneğin, ifa yerinde uygulanan ve mücbir sebep niteliğindeki
bir yasak nedeniyle, borcunu, ifa etmesi gereken yerden başka bir yer-
de ifa edebilen borçlu, alacaklının bu nedenle uğradığı zararı tazmin
etmekle yükümlü tutulmaz.
27
II. KİSK’E GÖRE MÜCBİR SEBEP KAVRAMI
A- KİSK 10/I’de Açıkça Mücbir Sebep Sayılan Haller
Kanun, kamu ihale sözleşmesine konu borcun ifasını engelleyen
bazı olayları açıkça mücbir sebep olarak saymıştır. Bu olaylar, doğal
afetler, kanunî grev, genel salgın hastalık ve kısmî veya genel seferber-
lik ilânıdır.
Doğal afetler, büyük ölçüde tabiat olaylarının etkisiyle meydana
gelen, üretim, altyapı, ulaşım ve haberleşme gibi genel hayatın zorun-
lu vasıtalarının akışını çoğunlukla aniden bozan, jeolojik veya meteo-
rolojik olaylardır.
28
Nelerin doğal afet sayılabileceği konusunda 7269
sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle
Yapılacak Yardımlara Dair Kanun esas alınabilir.
29
Anılan Kanun’un
birinci maddesinde, “Deprem (Yer sarsıntısı), yangın, su baskını, yer
kayması, kaya düşmesi, çığ, tasman ve benzeri afetlerde” bu kanun
hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmiştir. Bu hükümde sayılanla-
rın yanısıra tsunami, yanardağ patlaması, kasırga, kuraklık gibi hal-
lerde doğal afet sayılabilir.
26
Bkz. yuk. I, B, 3.
27
Benzer bir örnek için bkz. F. Itır Bingöl, Uluslararası Ticarî Satım Sözleşmelerinde
Mücbir Sebep, Ankara 2011, s. 263.
28
Bkz.
http://www.icisleriafad.gov.tr/dogal-afet-nedir-ve-afetlerin-zellikleri(E.T.:
15.1.2016)
29
Bkz. Salim Demirel, “Kamu İhale Hukuku Bağlamında Yapım İşleri Sözleşmele-
rinde Mücbir Sebebe Dayalı Süre Uzatımı Verilmesi”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 9,
S. 95, Temmuz 2014, s. 55.