dergi 123

Siyasî İstikrar Temelli Koalisyon Eleştirileri: Anayasa Hukuku Açısından Ampirik Bir Analiz

Zira bilindiği üzere demokrasi, tarih boyunca birbirinden çok farklı

yönetim örüntülerini tanımlamak için kullanılan bir kavram olmuş

ve “halkın iktidarı”nın içeriği, her dönemde farklı şekillerde doldurul-

muştur.

Bununla birlikte, buraya kadar özetlenen bu zorluklardan hare-

ketle, günümüz dünyasında demokrasinin ne anlama geldiğine ilişkin

“asgarî” bir belirlemenin dahi yapılamayacağını iddia etmek doğru bir

yaklaşım olmayacaktır. Zira demokrasinin özellikle de İkinci Dünya

Savaşı sonrasındaki evrimi, kavramın çağdaş içeriğine ilişkin olarak

herkesin üzerinde uzlaşabileceği bazı temel tespitlerin yapılmasını

mümkün hale getirmiştir. Buna göre, demokrasinin bu asgarî unsurla-

rını içeren bir tanımının;

“…iktidara gelmeyi amaçlayan ve ideolojik olarak

farklılıklar gösteren çeşitli gruplar arasındaki adil ve özgür yarışma süreci”

şeklinde yapılması mümkündür.

Bu tanım ışığında çeşitli ülkelerin yönetim biçimlerine bakıldı-

ğında, liberal demokrasilerin, pek çok farklı kurumsal yapı içinde

teşkilatlandıklarını görmek mümkündür. Ancak, yine de bunların en

yaygın olanı, kuşkusuz ki parlamenter hükümet sistemidir. Gerçek-

ten de, 19 yüzyıl İngiltere’sinde ana hatlarıyla iyice belirginleşmeye

başlayan bu sistem, çağdaş demokrasilerin olağan evrimi sonucunda

ulaşılan noktayı temsil etmektedir. Ne var ki, tarihsel olarak iki par-

tili bir yapılanma şeklinde ortaya çıkan parlamentarizm, parlamen-

ter hükümet sisteminin yaygınlaşması ve seçim sistemlerinde nispi

temsil yönünde yapılan reformlarla birlikte çok daha karmaşık bir

hâl almış ve 20 yüzyılda siyaset, kural olarak çok partili bir yapıya

bürünmüştür.

Özellikle, 20. yüzyılın yarısını kaplayan soğuk savaş dönemi boyunca, bu kav-

ramın, birbirinden ne kadar farklı ve hattâ zıt uygulamalarla özdeşleştirildiği

hakkında bir inceleme için bkz. Atilla Yayla, “Liberalizm ve Demokrasi: Mükem-

mel Olmayan Birliktelik, Tahammülü Güç Ayrılık”, Sosyal ve Siyasî Teori, Seç-

me Yazılar, Der. Atilla Yayla, Siyasî Kitabevi, Ankara 1999, s. 59-66. Aynı şekilde

Heywood da, demokrasi kavramını “tartışmalı kavramlar” (contested concepts)

arasında değerlendirmektedir. Bkz. Andrew Heywood, Political Ideologies; An

Introduction, Macmillan Press Ltd., London 1998, s. 42.

Joseph A. Schumpeter, Capitalism, Socialism and Democracy, Harper and Row,

New York 1976, s. 26.

Wolfgang S. Müller ve Kaare Strøm, “Coalition Governance in Western Europe:

An Introduction”, Coalition Governments in Western Europe, Der. Wolfgang S.

Müller ve Kaare Strøm, Oxford University Press, Oxford 2003, s. 1.