dergi 123

Siyasî İstikrar Temelli Koalisyon Eleştirileri: Anayasa Hukuku Açısından Ampirik Bir Analiz

İspanya

XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX

Büyük Bri-

tanya

XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX XXXX

YIL : ß 10 20

30 40 50 60

70 80 90 à

(X) : Tek Parti Hükümetleri (--) : Koalisyon Hükümetleri

Tablo, 1945 yılından 1999 yılına kadar geçen zaman zarfında, çe-

şitli Avrupa ülkelerinde kurulan koalisyon hükümetlerini göstermek-

tedir. Tablonun oluşturulmasında, kurulan

hükümetlerin sayısı

değil;

hükümetlerin görevde kalma süreleri

esas alınmıştır. Buna göre, tabloda

koalisyon hükümetlerini temsil eden “

---

” işaretli bölümler ile tek

parti hükümetlerini temsil eden “

XXX

” işaretli bölümler karşılaştı-

rıldığında; koalisyonların, çağdaş demokrasilerin işleyişinde zaman

zaman ortaya çıkan anormallikler değil, ama demokratik yönetim de-

nildiğinde karşımıza çıkan manzaranın en az % 50’sini kapsayan bir

yönetim tarzı olduğu anlaşılmaktadır.

Dahası, koalisyon olgusunun temel niteliklerinin pazarlık ve uz-

laşma kavramları olduğu düşünüldüğünde, “koalisyon siyasetinin”,

Batı siyasî kültürü içinde, “koalisyon hükümetlerinin” sayısının ifade

ettiğinden çok daha fazla yer tuttuğunu söylemek, bir abartma olma-

yacaktır.

Gerçekten,

yürütme koalisyonları

geleneğine tamamen yaban-

cı olan Amerikan iki parti sisteminde bile, siyasetin günlük işleyişin-

de, zaman zaman parti sisteminden önemli ölçüde sapmalar gösteren

fiili ve geçici

yasama koalisyonları

oluştuğu görülmekte ve “belli pren-

sipler üzerinde varılan uzlaşmalar” veya “yol arkadaşlıkları”, Ameri-

kan demokrasisinin işleyişinde dahi görmezden gelinemeyecek bir yer

kaplamaktadır.

III. Koalisyon Aktörleri, Koalisyondan Beklentiler ve Siyasî

İstikrar Sorunu

Yukarıda da görüldüğü üzere, çok partili siyasî yaşamda önemli

bir yer kaplayan koalisyonların, anayasa hukuku ve siyaset bilimi lite-

ratüründe çok farklı açılardan değerlendirildikleri görülmektedir. Bu

Michael Laver ve Norman Schofield, Multiparty Government: The Politics of Co-

alition in Europe, Oxford University Press, Oxford 1990, s. 1.