dergi 123

Siyasî İstikrar Temelli Koalisyon Eleştirileri: Anayasa Hukuku Açısından Ampirik Bir Analiz

1) Koalisyonların Oluşumu: Aktörler ve Beklentiler

a. Koalisyon Aktörleri

Koalisyon olgusu ve koalisyonların oluşumu konusunda temel

taşıyıcı aktör, siyasî partilerdir. Bilindiği üzere siyasî partiler;

“…in-

sanları uyaran ve (belli amaçlar doğrultusunda) harekete geçiren, çıkarların

temsili fonksiyonunu üstlenen, çatışan çeşitli görüşler arasında uzlaşma

olanakları yaratan ve siyasî liderlik oluşumu için gerekli şartları hazırlayan

kurumlardır.”

Ülkemiz’de de anayasa hukuku literatüründe genel ka-

bul gören

ve siyasî partileri işlevleri üzerinden açıklayan bu tanımın

muhtemel bir tehlikesi; siyasî partilerin homojen yapılar olarak görül-

mesine yol açma ihtimalidir. Hâlbuki siyasî partiler, aslında ilk başta

göründüklerinden çok daha karmaşık örgütlenmelerdir. Bu anlamda,

bir siyasî partiyi meydana getiren unsurlar arasında; parti liderleri,

kabinedeki bakanlar, parti lideri veya bakan olma arzusu taşıyanlar,

farklı düzeyde itibara sahip milletvekilleri, ünlü ve tanınmış eski ku-

şak politikacılar, başarısız olmuş eski milletvekili adayları, yerel yö-

neticiler, partinin profesyonel kadroları ve gönüllü parti aktivistleri

yer almaktadır. Ayrıca, bütün bunlara ek olarak, bir siyasî partiyi de-

ğerlendirirken, o partiyi oylarıyla destekleyen vatandaşları da hesaba

katmak lazımdır.

Bu durumda ise, karşımıza çıkan kritik soru; koalisyonların olu-

şum ve işleyişinde, siyasî partileri oluşturan yukarıdaki aktörlerden

hangisinin veya hangilerinin esas alınacağıdır. Kısacası, burada önem-

li olan soru; siyasî partilerin

tekil aktörler

olarak değerlendirilip değer-

lendirilemeyeceği sorusudur. Değindiğimiz bu geniş sosyal taban göz

viour: Political Partied in Multi-Dimentional Perspective in Western Europe”,

Coalitional Behaviour in Theory and Practice, Der. Geofrey Pridham, Cambridge

University Press, Cambridge 1986, s. 3.

R. C. Maeridis, “Introduction”, Political Parties: Contemporary Trends and Ideas,

Harper and Row, New York 1968, s. 9.

Örneğin bu konuda bkz. Tarık Zafer Tunaya, Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952,

Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul 1952, s. 28-29; Ergun Özbudun, Siyasî Partiler,

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 440, Sevinç Matbaası, Anka-

ra 1979, s. 91-111; Erdoğan Teziç, 100 Soruda Siyasi Partiler (Partilerin Hukuki

Rejimi ve Türkiye’de Partiler), Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1976, s. 20; Erdoğan Te-

ziç, Anayasa Hukuku, BETA Basım Yayım Dağıtım, İstanbul 2009, s. 322; Yavuz

Sabuncu, Anayasaya Giriş, İmaj Yayınevi, Ankara 2005, s 122; İbrahim Kaboğlu,

Anayasa Hukuku Dersleri, Genel Esaslar, Legal Yayıncılık İstanbul 2014, s. 193.