dergi 123

Zorunlu Arabuluculğun Hukukun Temel İlkelerine Aykırılığı ve Uygulanabilirliğine Dair Sorunlar

454

Aynı anlayış, arabuluculuk mevzuatı ihdas edilmeden önce de

pozitif hukukumuza bir parça olsun yansıtılmıştır. Tarafların mahke-

me dışında uzlaşıp anlaşmaları için, “Türk Hukuku’nda da, alterna-

tif uyuşmazlık çözüm yöntemleriyle ilgili çeşitli yasal düzenlemeler

mevcuttur. Sözü edilen uyuşmazlık çözüm yöntemleri ile ilgili olarak

vergi hukukunda, toplu iş hukukunda (TSGLK m. 22, 23 ve 34, I), avu-

katlık hukukunda (Av. K. m. 35/A) hatta kamu düzenin korunması

düşüncesinin ve kamu yararının en ağır bastığı alan olan ceza huku-

ku alanında (CMK m. 253, 256) dahi hukuki düzenlemeler bulunmak-

tadır. Yine, tüketici hukuku (TKHK m. 22) ve aile hukuku alanlarında

(4787 sayılı Kanun m. 7), alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak

nitelendirilebilecek yahut bu bağlamda irdelenebilecek uyuşmazlık

çözme yöntemlerini içeren düzenlemeler öngören hukuk kuralları yer

almaktadır”.

Bu itibarla geleneksel toplumsal yaşamda ve pozitif hukukta ara-

bulucu marifetiyle hukuksal uyuşmazlık çözümü zaten vardır. Bu

yöntemin özel bir kanuna bağlanması, bu bakımdan yeni bir yöntem

icadı değildir. Ancak arabuluculuğun özel bir hukuksal düzenlemeye

tabi tutulması ile arabuluculuk çözüm yönteminin sistemleştirilmesi,

bu konuda toplumda farkındalık yaratılması ve arabuluculuk faaliyet-

lerinin düzenli işleyişinin denetlenmesi ve arabulucuların eğitilerek

niteliklerinin artırılması gibi organizasyonlarla, yöntemin uygulana-

bilirliğinin kolaylaştırılıp yaygınlaştırılması amaçlanmıştır.

Bir uyuşmazlığın arabulucu desteği ile çözülmesi halinde, taraf-

ların özgür iradeleri tahtında ulaşılan sonuca razı olmaları, adalet fel-

sefesi bakımından ideal bir düzeye işaret etmektedir. Uyuşmazlığın

tarafı olan her bir kişinin kendisini yeterince ifade etme olanağı bu-

lacağı bir ortamda, adalet duygusunun büyük ölçüde tatmin olacağı

bu sonuç, bir çok zaman hiçbir tarafın tam tatmin olmadığı mahkeme

kararları ile kıyaslanamayacak derecede insani, vicdani ve ahlaki üs-

tünlüğe sahiptir. Keza bu yöntem, uyuşmazlığın çözüm sürecini kı-

saltması, gizliliğe riayet edilmesi, taraflar ve kamusal erk bakımından

maliyeti düşürmesiyle de tercih üstünlüğünü haizdir.

Süha Tanrıver, a.g.e. s.155