458 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Kürşat KARACABEY
457
a. Hukuk uyuşmazlıklarında bir “alternatif çözüm yolu”
olarak zorunlu arabuluculuk
Doktrinde genel kabul gören anlayış uyarınca arabuluculuk, hu-
kuk uyuşmazlıklarında alternatif çözüm yollarından birisi olarak be-
nimsenmektedir. Hatta o kadar ki Kımberlee K. Kovach’a göre “arabu-
luculuk; alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin esas modeli olup,
alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının tüm özelliklerini barındırır.”
5
Nitekim Henry Campbell Black de alternatif çözüm yöntemini
şöyle tanımlamaktadır: “Alternatif uyuşmazlık çözümü terimi, uyuş-
mazlıkların çözümü için kullanılan, dava yolu dışında kalan diğer
usulleri kasteder; örneğin, tahkim, arabuluculuk, kısa yargılama bu
usullerdendir.”
6
Lott/Fletcher’e göre de “uyuşmazlıkların çözüm yöntemlerinden
en yaygını arabuluculuktur.”
7
Öğretide, “uyuşmazlıkların alternatif çözüm yöntemlerinin adli
yargıyı sadece tamamlayabileceği fakat onun yerini alamayacağı, dava
öncesinde tarafları, zorunlu uzlaşma usulüne başvurmaya davet et-
menin bireyi kanun koyucu tarafından zor kullanarak uzlaşmak zo-
runda bırakmak anlamına geleceği, adli yargının yerini almasının söz
konusu olmayacağı” da savunulmuştur.”
8
“Alternatif uyuşmazlık çözüm yolları, yargının alternatifi olan
ve dolayısıyla yargısal sistemin yerine ikame edilmeye çalışılan ya-
hut onunla rekabet içinde bulunan bir süreçler bütünü değildir. Sözü
edilen yolların asıl hedefi, küçük çaplı ve kamu düzenini ilgilendir-
meyen uyuşmazlıkların, adli bir soruna dönüşmeden çözümünü
gerçekleştirmektir.”
9
5
Melis Tuğsavul Taşpolat, Türk Hukukunda Arabuluculuk Yetkin Yayınları, 2012
Ankara, s. 21
6
Mustafa Serdar Özbek, a.g.e. s.167
7
Melis Tuğsavul Taşpolat, a.g.e. s. 78
8
Kamil Yıldırım, İhtilafların Mahkeme Dışı Usullerle Çözümü Hakkında, Prof. Dr.
Yavuz Alangoya İçin Armağan, İstanbul 2007, s. 358
9
Hakan Pekcanıtez, H, Alternatif Uyuşmazlık Çözümleri,” Hukuki Perspektifler
Dergisi, 2005/5, s.12-16