Dergi(124)

1961 Anayasası Perspektifinden Parlamenter Bağışıklıklar...

158

ziran 1960 tarihli ve 1 sayılı Kanuna Ek “Kurucu Meclis Teşkili” hakkında

Kanun”

dur.

Yeni anayasa çalışmaları askeri müdahalenin ardından

yapılmaya başlanmıştır. Anayasanın yapımı için 4,5 aylık bir süre ça-

lışmış olan Kurucu Mecliste, Demokrat Parti dışındaki tüm toplumsal

kesimlerin temsili sağlanmıştır.

Sonuç itibarıyla 9 Temmuz 1961’de,

hazırlanan Anayasa halkoyuna sunulmuştur.

Bu noktada, hazırla-

nan yeni anayasanın kabulü için neden halkoylamasına başvuruldu-

ğundan bahsetmek yerinde olacaktır. 157 sayılı Ek Kanun’un altıncı

maddesinin son fıkrasında; faaliyetleri, yayınları ve davranışları ile 27

Mayıs Askeri Müdahalesine kadar Anayasaya, İnsan Haklarına aykırı

icraatta bulunmuş ve bu yönde bir siyaseti desteklemekte devam et-

miş olanların Kurucu Meclisin sivil kanadı olan Temsilciler Meclisine

üye seçilemeyeceği belirtilmiştir.

Burada anlatılmak istenen, Demok-

rat Parti ve belirtilen kıstaslardaki kişilerin Temsilciler Meclisinde yer

almayacağıdır. Getirilen söz konusu kısıtlamalar ve bu kısıtlamalar

dolayısıyla ortaya çıkan temsil eksikliği, 1961 Anayasası’nın bir ulusal

uzlaşma metni niteliğine sahip olabilmesine engel niteliktedir.

Be-

lirtilen olumsuz temsil koşulları nedeniyle halkoylamasına başvuru-

larak durumun dengelenmesine yahut daha açık bir ifadeyle mevcut

temsil eksikliğinin giderilmesine çalışılmıştır.

Söz konusu kanunun yasama bağışıklıkları bakımından önemi bu-

lunmaktadır. Zira sekizinci madde Kurucu Meclisin

önemli bir kıs-

mını oluşturan Temsilciler Meclisi üyelerinin sorumsuzluk ve doku-

nulmazlıklarına ilişkindir. Temsilciler Meclisi nezdinde yürütülecek

geçici yasama faaliyeti çerçevesinde sorumsuzluk ve dokunulmazlık

şu şekilde düzenlenmiştir: “

Temsilciler Meclisi üyeleri; Meclis içinde gö-

A.g.e., s. 162.

Akın, a.g.e., s. 367.

Orhan Aldıkaçtı, Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, Genişle-

tilmiş 3. Baskı, İstanbul, 1978, s. 124.

Kili ve Gözübüyük, a.g.e., s. 164.

Tanör, a.g.e., s. 370.

A.g.e.’den. Yukarıda adı verilen 1 numaralı kanuna ek getiren kanunun birinci

maddesinde Kurucu Meclis şöyle tanımlanmıştır: “Kurucu Meclis, Türk milleti-

nin zulme karşı direnme hakkını kullanmak suretiyle onun adına harekete geçen

Türk Silahlı Kuvvetlerinin, meşruiyetini kaybetmiş olan idareyi 27 Mayıs 1960

Milli İhtilaliyle devirerek, meşru iktidarı emanet ettiği Milli Birlik Komitesi ile De-

mokratik Hukuk Devletinin kurulması yolunda ve mevcut şartlara uygun olarak

milletin en geniş manasıyla temsili gayesini gözeten ve bu kanun hükümlerine

göre kurulacak olan Temsilciler Meclisinden teşekkül eder.”