200 / 561
TBB Dergisi 2016 (124)
Mustafa BABAYİĞİT
199
Mahkemesi’nin iptal kararlarının geriye yürümemesi ile amaçlanan,
kanunun uygulanması ile elde edilen kazanılmış hakların korunması
ve hukuk güvenliğinin zedelenmemesidir.
43
Ancak gerekli durumlar-
da geriye yürümenin kabul edilip, lehe hukuki durumların korunma-
sı ve ilgili kanuna dayanılarak yapılan ve kişilerin aleyhine olan du-
rumların düzeltilmesi imkânının sağlanması gerekir. Aksi durumda
iptal kararlarını geriye yürümemesi ilkesi aleyhe hukuki durumları
meşrulaştırma amacına hizmet edecek ve hakkaniyete aykırı sonuçlar
ortaya çıkaracaktır.
44
Bu aynı zamanda hukuk devletinin temel öğesi
olan “hukukun üstünlüğü” ilkesini tanımama gibi bir sakınca doğu-
racaktır. Bu noktada özelikle yukarıda belirtilen gerekçelerle yasaların
geriye yürümezliği ilkesi ilkesel olarak kabul edilmiş ve bunun istis-
naları da yine yasalarla belirlenmiş ve bu konuda gerektiğinde hâkime
takdir hakkı verilmiştir. Benzer uygulamanın Anayasa’nın iptal karar-
larının geriye yürümezliği konusunda katı uygulamadan vazgeçilerek
istisnai durumların geliştirilmesi gerektiği dile getirilmektedir.
45
Yukarıda da vurgulandığı üzere, hukuki güvenlik ve hukuki is-
tikrar açısından geriye yürümezlik ilkesi tercih edilir bir yoldur. Zira
bireyler, kurumlar, hatta devlet organları söz konusu yasa yürürlük-
teyken ona güvenerek bir takım hukuki işlemler yapmış olması ve
bu işlemlerin bir takım sonuçlar ortaya çıkarması mümkündür. Bu
noktada Anayasa Mahkemesi kararıyla bu yasa geçmişe yönelik ola-
rak, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iptal edilecek olursa, yasanın
yürürlükte olduğu süre içerisinde ona güvenerek işlem ve eylemler-
de bulunanların hukuk sistemine güveni sarsılabilir. Buna karşılık,
anayasaya aykırılık yargısal denetim sonucu tespit edilmiş bir yasaya
dayanarak yapılan işlemlerin geçerli sayılması da telafisi güç zarar-
lar ortaya çıkarabilir. Bu durumda, bir orta yol olarak, bazı kararların,
özellikle bireylerin temel hak ve özgürlüklerini daraltan yasalara iliş-
kin iptal kararlarının, geriye yürütülmesi gerekmektedir.
46
Aslında her ikisi de objektif hukuk düzenine aykırılık oluşturan
hukuksal işlemleri iptal ederek onu koruyan bir işlev yerine getir-
mesine karşın Anayasa Mahkemesi’nce verilen iptal kararları geriye
43
Kuzu, s. 197.
44
Altındağ, s. 778.
45
Bilge, s. 359-360.
46
Gönenç, s. 15.