Dergi(124)

Türk Hukukunda Anayasa Mahkemesi Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu...

200

yürümediği halde, idari yargı yerlerince verilen iptal kararları geriye

yürüme niteliğine sahiptir. Burada idari yargı yerlerince verilen ip-

tal kararlarına tanınan bu etki ve sonuç tamamen içtihadidir. Çünkü

sakat bir idari işlemin hukuk düzenine girmesi ile hukuka aykırı bir

durum doğar. Bu durumun giderilebilmesi için iptal kararı hukuken

sakat idari işlemi geriye yürür biçimde ortadan kaldırır ve hukuka ay-

kırı işlem yapılmasından önceki duruma dönülür. Böylece hem iptal

kararlarının mantıksal tutarlığına ve hem de kendilerinden beklenen

hukuki himayeyi tam olarak sağlayarak objektif hukuk düzenini etkin

bir biçimde koruyabilme işlevine işaret etmektedir.

Burada sakat olduğu için idare mahkemesince iptal edilen bir ida-

ri işlem geriye yürür bir şekilde sonuç doğurmasına karşın bu sakat

idari işlemin dayanağı olan yasanın anayasa mahkemesince iptal edil-

mesi halinde bu iptal kararının geriye yürümemesinin mantıki olma-

dığı düşüncesindeyiz.

bb. Somut Norm Denetimi Bakımından

Anayasada iptal kararının geriye yürümemesi ilkesine

Anayasa’nın 152’nci maddesi ile kısmi bir istisna getirilmiştir. Buna

göre bir davaya bakmakta olan mahkeme uygulanacak bir kanun veya

kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasa’ya aykırı gö-

rürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi

olduğu kanısına varırsa, Anayasa Mahkemesi’nin bu konuda vereceği

karara kadar davayı geri bırakır. Anayasa Mahkemesi, işin kendisine

gelişinden başlamak üzere beş ay içinde kararını verir ve açıklar. Bu

süre içinde karar verilmezse mahkeme davayı yürürlükteki kanun hü-

kümlerine göre sonuçlandırır. Ancak, Anayasa Mahkemesi’nin kararı,

esas hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelirse, mahkeme buna

uymak zorundadır. Anayasa’nın bu hükmüyle, Anayasa Mahkeme-

si iptal kararı öncesinde, ilgili kanunun uygulaması dava edilmiş ve

Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmuş

ise, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının, karar tarihinden önce

Gürsel Kaplan, “İptal Kararlarının Etki ve Sonuçlarının Zaman Yönünden Yargıç

Tarafından Sınırlandırılması”,

Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi

., S. 3(2), Y. 2013, s.

32.