Dergi(124)

TBB Dergisi 2016 (124)

Mustafa BABAYİĞİT

207

Anayasa’ya aykırı kanun bireylerin temel hak ve özgürlükleri üzerin-

de istediği hukuka aykırı sonuçları doğurmuş olacaktır. Yasa geleceğe

yönelik olarak iptal edilse veya yürürlüğü durdurulsa bile bu kanun

ile yürütme organı amacına ulaşmış olacaktır. Aynı durum idari kad-

roların görevine son vermeyi amaçlayan “tek kullanımlık yasalar”

bakımından da geçerlidir. İlgili kanun ile yürütme istediği sonuçla-

rı elde ettikten ve istediği atamaları yaptıktan sonra yasanın iptali-

nin veya geleceğe yönelik olarak yürürlüğünün durdurulmasının bir

hükmü kalmayacaktır. Dolayısıyla yasama ve yürütmenin Anayasa’ya

karşı bu yönteme başvurmasının önüne geçmek ve bireylerin temel

hak ve hürriyetlerinin geçmişe yönelik olarak da olsa bu şekilde ihlal

edilmesinin önüne geçmek adına Anayasa Mahkemesi’nin özellikle

yürütmeyi durdurma kararlarını geçmişe etkili sonuçlar doğurması

gerekmektedir. Aksi takdirde hukuk devletinin en temel ilkesi olan

etkili bir yargı denetimi engellenmiş olacaktır. Daha sonra verilecek

karar ne olursa olsun söz konusu hukuka aykırılıkları telafi etmeyecek

ve kanunların yargısal denetiminin içi boşaltılmış olacaktır.

Anayasa’nın 153’üncü maddesindeki geriye yürümezlik ilkesi özel

hukuktaki kazanılmış haklar bakımından da uygulama imkânı oldu-

ğu öğretide vurgulanmaktadır. Bu kapsamda alım satım gibi hemen

tamamlanan işlemler bakımından bu işlemlerin temelini oluşturan

yasanın iptali halinde kazanılmış hak olacağından iptal kararı geri-

ye yürümeyecektir. Buna karşın vekâlet, kira sözleşmesi gibi birbirini

izleyen aşamalardan meydana gelen ve her bir aşamada birbirinden

bağımsız hakların doğduğu bu işlemlerin dayanağı olan yasanın ipta-

li halinde iptal kararı Resmi Gazetede yayınlandıktan sonraki işlem-

ler için geçerli olacak ve yine iptal kararı öncesi işlemler bakımından

kazanılmış hak nedeniyle geriye yürümez, ancak aynı sözleşmenin

devam edeceği dikkate edildiğinde iptal sonrası işlemler bakımından

iptal kararı hüküm ve sonuçlarını doğuracaktır.

Öte yandan, Anayasa Mahkemesi iptal kararlarının geri yürümez-

liği kuralı, hukuki güvenlik ilkesini gerçekleştirme amacına hizmet et-

mekte ve bu kural ile kazanılmış haklara dokunulamaması amaçlan-

maktadır. Ancak bu ilkenin her durum içinmutlak olarak kabul edilmesi

hedeflenen amacın tam tersi sonuçların doğmasına sebebiyet verebile-

Cansel, s. 101-102; Bilge, s. 365.