211 / 561
Türk Hukukunda Anayasa Mahkemesi Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu...
210
gg. Ceza Hukuku Bakımından
aaa. Genel Olarak
Anayasa Mahkemesi iptal kararları hukukun bütün alanlarında
önemli sonuçlar doğurmaktadır. Bu noktada iptal kararlarının geri-
ye yürümezliği sorununun ceza hukuku bakımından ele alınmasında
fayda vardır. Anayasa Mahkemesi tarafından verilen ve sanık/hü-
kümlü lehine sonuçlar doğurabilecek iptal kararlarının nasıl uygula-
nacağı önemlidir. Bu husus suç ve cezaların kanuniliği ilkesinin ve
Anayasa’nın 38’inci maddesindeki düzenlemenin de bir gereğidir.
69
Bu
konuda mevzuatta başkaca açık bir düzenleme bulunmamakla birlik-
te öğretide bir ceza hükmü Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilirse,
iptal kararının geriye yürümesi gerektiği dile getirilmektedir. Mesele-
nin bu şekilde çözümlenmesi aynı zamanda eşitlik ilkesinin de gere-
ğidir. Zira aynı eylemi iptal kararından önce işleyenler ile sonra işle-
yenlerin farklı ceza görmeleri ya da sonrakiler cezalandırılamazken,
öncekilerin cezalandırılması eşitlik ilkesine uygun düşmez.
70
bbb. Kanunilik İlkesi Bağlamında Değerlendirme
Anayasa’nın 38’inci maddesinde düzenlenmiş olan suç ve cezala-
rın kanuniliği ilkesi TCK’nın 2 ve 7’nci maddelerinde hüküm altına
alınmıştır. TCK’daki bu yasal düzenlemeler gereğince, sanığın ya da
hükümlünün lehine sonuç doğuracak Anayasa Mahkemesi iptal ka-
rarlarının geçmişe etkili olarak uygulanması gerekmektedir. Zira ceza
mahkûmiyetine dayanak olan yasa maddesi iptal edilmekle eylemin
iptal edilen madde kapsamında suç olma durumu ortadan kalkmak-
tadır.
71
Bu kapsamda soruşturma veya kovuşturması devam eden eylem-
ler bakımından eylemin suç olma noktasındaki dayanak olan ilgili
maddenin iptaliyle birlikte eylem tamamen suç olmaktan çıkabileceği
gibi eylem niteliği itibariyle vasıf değiştirerek başka bir suça da dönü-
şebilir. Bu durumda da TCK’nın 7’inci maddesi gereğince şüpheli veya
69
Adalı, s. 6.
70
Aliefendioğlu, s. 8; Cansel, s. 98.
71
M. Kerem Osmanoğlu, “Ceza Hukukunda Geriye Yürüme Yasağı”,
Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,
C.XIV, S.3–4, Y. 2010, s. 89-
116.